Văn hóa Lương Chử (Culture de Lianzhou)
Văn hóa Trung Hoa đã phát triển qua nhiều thế kỷ như một bức tranh khảm với nhiều nền văn hóa. Đây là một trong những đặc điểm nổi bật của văn hóa Trung Hoa: khả năng tiếp nhận và hấp thụ các nền văn hóa nước ngoài mà không hề có bất kỳ dấu hiệu biến đổi hay biến chất văn hóa nào cả. Đây là điều mà nhà triết học Trung Quốc nổi tiếng thế kỷ 20 Liang Shuming đã viết trong phần giới thiệu tác phẩm « Những tư tưởng chính yếu của văn hóa Trung Hoa » (do NXB Michel Masson dịch). Gần đây hơn, nhà xã hội học Trung Quốc Zhi Cheng đã thừa nhận điều này trong cuốn sách « Văn hóa Lương Chử. Một nền văn hóa trường tồn 20.000 năm », được in bởi nhà xuất bản Scientific Research Publishing Inc. vào tháng 12 năm 2024. Ông còn cho rằng sự phát triển của văn hóa ở Trung Nguyên nhất là văn hoá Ngưỡng Thiều (Yangshao) là nhờ có cuộc di cư lớn của người Lương Chử sau trận lụt kinh hoàng mà mới có sự xuất hiện của các giáp cốt văn trên yếm rùa về sau ở thời Ân Thương. Người Lương Chử đã biết sớm loại hình tượng chữ nầy đã có 2.000 năm trước cùng với việc dùng xương thú trong bói toán và cúng tế.
Văn hóa Lương Chử, xét một cách chính xác, là nền văn hóa tiêu biểu của thành phố cổ Lương Chử, phát triển rực rỡ từ năm 5300 đến 4300 TCN. Nền văn hóa này được chứng thực bằng nhiều tài liệu khảo cổ học phong phú. Nó cũng đại diện cho thời kỳ phát triển đỉnh cao văn hóa của thành phố cổ Lương Chử trong thời kỳ đồ đá. Văn hóa nầy được phát hiện ở hạ lưu của sông Dương Tử với một bức thành của thành phố có chiều dài dài 1.500-1.700m theo hướng đông tây. Văn hoá nầy nó còn tiến bộ hơn nhiều lần so với văn hoá Ngưỡng Thiều (Yangshao) và Đại Vấn Khẩu (Dawenkou)).
Được biết người cư dân Lương Chử có một lối sống định cư ổn định cùng một hệ thống tưới tiêu bằng nguồn nước lưu giữ qua các kênh mương và một tổ chức xã hội cần nhiều nhân lực cho việc sản xuất và phân phối. Theo tài liệu khảo cổ và truyền thuyết nói về Thần Nông (sống khoảng 3320-3080) thì có sự trùng hợp hoàn toàn với nền văn hóa nầy vi theo sử ký của Tư Mã Thiên thì vua Thần Nông là vị vua đầu tiên ở phương nam còn ở phương bắc thì các tộc du mục được vua Hoàng Đế (người Hoa Hạ) cai trị. Tư Mã Thiên còn nhắc đến vua Đại Vũ (vua đầu tiên của nhà Hạ) có công trị thủy để ổn định cuộc sống và phát triển việc cày cấy nên được vua Thuấn truyền ngôi lập ra nhà Hạ (2255 TCN – 2207 TCN) lúc mà văn hoá Lương Chử biến mất.
Nhờ sự hỗ trợ của khoa học và công nghệ hiện đại, sự lan tỏa của nền văn minh Lương Chử cũng được chứng thực bởi khảo cổ học địa chất. Sự sụp đổ của văn hoá Lương Chử và các nền văn hóa ở thời kỳ đồ đá mới khác ở vùng hạ lưu sông Dương Tử là do sự biến đổi khí hậu, mưa lũ không ngừng khiến cư dân ở đây phải bỏ trốn ra đi. Còn lại nhiều khu vực cao nguyên ở nội địa Trung Quốc đại lục, rất thích hợp cho việc di cư nội địa của người dân khi biển dâng nước lên. Do đó, số người sống sót sau thảm họa này vẫn còn rất lớn. Xét về địa hình sau khi nước biển tràn vào, một bộ phận dân cư Lương Chử đã di chuyển về phía bắc vào khu vực Nhị Lý Đầu (Erlitou). Vào thời điểm này, văn hóa Nhị Lý Đầu đã có quy mô nhất định.
Điều này đã hình thành nên bối cảnh văn hóa chính thống hiện nay ở Trung Quốc. Một bộ phận khác của văn hóa Lương Chử có thể đã du nhập vào Giang Tây, Hồ Nam, Nam Hồ Bắc, đồng bằng Tứ Xuyên và những nơi khác do nước biển tràn vào. Nguyên nhân chính cho điều này là người Lương Chử cổ đại di cư lên vùng đất cao hơn bằng đường bộ,nơi gần nhất là Giang Tây. Kỹ thuật đóng tàu của người Lương Chử cổ đại rất phát triển, nên một lượng lớn người Lương Chử cổ đại cũng có thể đi vào Hồ Nam, Nam Hồ Bắc (văn hóa Thạch Gia Hà) và thậm chí đến cả đồng bằng Tứ Xuyên bằng cách đi xuồng dọc theo vùng nước biển ngược.
Trong số những khu vực này, văn hóa Tam Tinh Đôi ở đồng bằng Thành Đô là một địa điểm quan trọng cho sự phục hưng của văn hóa Lương Chử. Giang Tây và các khu vực tương đối cao khác đã kế thừa văn hóa nông nghiệp Lương Chử. Cuối cùng, chính văn hóa của đồng bằng Trung Bộ, đại diện là Nhị Lý Đầu, đã phát triển chữ viết trên yếm rùa. Tất nhiên, mặc dù văn hóa Trung Nguyên hùng mạnh phát triển và lan rộng nhanh chóng, nhưng sự truyền bá của phần cổ hơn của văn hóa Lương Chử không hề bị gián đoạn.
Điều này bao gồm cả văn hóa Trung Nguyên, với thành phần cốt lõi là văn hóa Lương Chử cổ hơn. Ở khu vực phía Nam, các yếu tố nguyên thủy hơn của văn hóa Lương Chử vẫn được bảo tồn. Sự tồn tại của văn hóa Lương Chử ở các quốc gia Bách Việt thuộc về miền Nam Trung Quốc trong thời kỳ tiền Tần vẫn được thấy rõ qua văn hóa Thạch Gia Hà, văn hóa Tam Tinh Đôi, văn hóa Phùng Nguyên hay văn hóa Đồng Sơn và trên các đảo Thái Bình Dương dưới dạng văn hóa Nam Đảo và thậm chí nó còn có thể đã lan đến châu Mỹ và thúc đẩy đến sự phát triển của nền văn minh Maya tại nơi đó.Tất nhiên, các văn hóa ở các khu vực khác nhau của Trung Hoa đại lục có liên quan chặt chẽ với nền văn hóa chủ đạo của đồng bằng Trung Bộ, do đó tạo nên một hệ thống văn hóa đa dạng và thống nhất của Trung Quốc.
Tại sao văn hóa Lương Chử có một ảnh hưởng rực rỡ và rộng lớn ở Châu Á ở thời tiền sử ? Nó là văn hoá gắn liền với nông nghiệp và sông nước với đại tộc Bách Việt. Điều nầy không còn ai dám phủ nhận với 6 đặc điểm sau đây mà được xem như là những đặc trưng riêng biệt của văn hóa Lương Chử hay là của đại tộc Bách Việt mà cốt lõi là người Việt Nam ngày nay
Chinese culture has developed over many centuries like a mosaic with many cultures. This is one of the prominent characteristics of Chinese culture: the ability to receive and absorb foreign cultures without any signs of transformation or cultural degradation. This is what the famous 20th-century Chinese philosopher Liang Shuming wrote in the introduction to the work « The Main Thoughts of Chinese Culture » (translated by Michel Masson Publishing House). More recently, the Chinese sociologist Zhi Cheng acknowledged this in the book » Lianzhu civilization. A civilization that lasted for 20.000 years » published by Scientific Research Publishing Inc. in December 2024.
He also believes that the development of culture in Central Plains, especially the Yangshao culture, was due to the great migration of the Liangzhu people after the catastrophic flood, which led to the emergence of oracle bone script on turtle plastrons later during the Yin-Shang period. The Liangzhu people had already known this type of pictographic script 2,000 years earlier, with the use of animal bones in divination and rituals.
The Liangzhu culture, to be precise, is the representative culture of the ancient city of Liangzhu, flourishing from 5300 to 4300 BC. This culture is evidenced by abundant archaeological materials. It also represents the peak cultural development period of the ancient city of Liangzhu during the Stone Age. This culture was discovered in the lower reaches of the Yangtze River with a city wall measuring 1,500-1,700 meters in length from east to west. This culture was much more advanced than the Yangshao and Dawenkou cultures.
It is known that the residents of Liangzhu had a stable sedentary lifestyle along with an irrigation system using water stored through canals and a social organization that required many people for production and distribution. According to archaeological documents and legends about Shennong (who lived around 3320-3080 BCE), there is a complete coincidence with this culture because, according to the historical records of Sima Qian, King Shennong was the first king in the south, while in the north, nomadic tribes were ruled by Emperor Huangdi (the Yellow Emperor). Sima Qian also mentioned King Dayu (the first king of the Xia dynasty) who contributed to flood control to stabilize life and develop farming, and was succeeded by King Shun who established the Xia dynasty (2255 BCE – 2207 BCE) at the time when the Liangzhu culture disappeared.
Thanks to the support of modern science and technology, the spread of the Liangzhu civilization has also been confirmed by geoarchaeology. The collapse of the Liangzhu culture and other Neolithic cultures in the lower Yangtze River region was due to climate change and continuous flooding, forcing the inhabitants to flee. Many plateau areas in the interior of mainland China remained, which were very suitable for internal migration of the people when sea levels rose. Therefore, the number of survivors after this disaster was still quite large. Considering the terrain after the sea flooded, a portion of the Liangzhu population moved northward to the Erlitou area. At this time, the Erlitou culture had already reached a certain scale.
This has formed the current mainstream cultural context in China. Another part of the Liangzhu culture may have been introduced into Jiangxi, Hunan, southern Hubei, the Sichuan plain, and other places due to the sea flooding. The main reason for this is that the ancient Liangzhu people migrated to higher land by land, the closest being Jiangxi. The shipbuilding technology of the ancient Liangzhu people was highly developed, so a large number of ancient Liangzhu people could also enter Hunan, southern Hubei (Shijiahé culture), and even the Sichuan plain by traveling by boat along the reverse sea waters.
Among these regions, the Tam Tinh Doi culture in the Chengdu Plain is an important site for the revival of the Liangzhu culture. Jiangxi and other relatively high areas have inherited the Liangzhu agricultural culture. Finally, it was the culture of the Central Plains, represented by Erlitou, that developed writing on turtle shells. Of course, although the powerful Central Plain culture developed and spread rapidly, the transmission of the older part of the Liangzhu culture was never interrupted.
This includes the Central Plains culture, with its core component being the older Liangchu culture. In the southern region, the more primitive elements of the Liangchu culture are still preserved. The existence of the Liangchu culture in the Bai Yue countries belonging to southern China during the pre-Qin period is clearly seen through the Shijiahé culture, the Sangxindui culture, the Phùng Nguyên culture, or the Đồng Sơn culture, and on the Pacific islands in the form of the Austronesian culture, and it may even have spread to the Americas, promoting the development of the Maya civilization there. Of course, the cultures in different regions of mainland China are closely related to the dominant culture of the Central Plains, thus creating a diverse and unified cultural system of China.
Why did the Lianzhu culture have a brilliant and widespread influence in prehistoric Asia? It is a culture closely associated with agriculture and waterways, linked to the great Bai Yue tribe. This is no longer denied by anyone, with the following six characteristics considered as distinctive features of the Lianzhu culture or the great Bai Yue tribe, whose core is the Vietnamese people today.