L’art du bronze émaillé.
Đây là kỹ thuật làm các sản phẩm bằng đồng trên bề mặt được tráng men, dùng trang trí trong mỹ thuật ở cung đình Huế hay thường được gọi với cái tên pháp lam. Nó có nguồn gốc từ chữ « pha lang (France) » mà người Trung Hoa gọi để chỉ kỹ thuật được các nhà truyền bá Tây Phương mang sang, hướng dẫn cho họ làm trong việc sản xuất. Kỹ thuật pháp lam sau đó được du nhập sang Việt Nam với các nghệ nhân Trung Hoa vào thời ngự trị của vua Minh Mạng (1820-1841). Chính triều đình nhà Nguyễn mới ra quyết đinh xây dựng các xưởng ở Quảng Bình và Quảng Trị nhưng các bí mật sản xuất vẫn được các nghệ nhân Trung Quốc bảo vệ một cách nghiêm ngặt. Nhưng nhờ sự kiên trì, các thủ công Việt ngày xưa đã khám phá ra được bí quyết và thành công trong việc sử dụng các màu không thể xóa nhoà khiến các sản phẩm đồng tráng men có được một linh hồn. Mỗi màu phải tương ứng với một lớp men và đựợc đung với nhiệt độ khác nhau.
Để tránh tên húy của chúa Nguyễn Phúc Lan (1635-1648), pháp lang từ đó trở thành pháp lam và được trọng dụng ở trong cung điện triều Nguyễn nhất là trong việc trang trí ở ngoại thất. Có một thời kỹ thuật pháp lam nầy bị suy tàn dưới thời Pháp thuộc. Kỹ thuật nầy làm cho các hoa văn trang trí ở cung điện Huế có nét đẹp kiêu sa mà được thấy lại gần đây qua các cuộc sùng tu ở các cung điện Huế như sân sau của điện Thái Hoà, điện Kiến Trung (*), cầu Trung Đạo của lăng Minh Mạng vân vân.
C’est la technique de fabrication des produits en bronze aux surfaces émaillées qui est fréquemment utilisée pour la décoration dans l’art de Huế et communément appelée sous le nom « Pháp Lam ». Elle tire son origine du mot « pha lang (France)» que les Chinois emploient pour désigner la technique apportée par les missionnaires occidentaux dans le but de les aider dans la production. Cette technique a été introduite ensuite au Vietnam avec les artisans chinois sous le règne du roi Minh Mang (1820-1841). C’est la dynastie des Nguyễn qui a décidé de construire des ateliers à Quảng Binh et à Quảng Tri mais les secrets de production ont été encore strictement protégés par les artisans chinois. Grâce à leur ténacité, les artisans vietnamiens d’antan ont découvert le secret de fabrication et ils ont réussi à utiliser des couleurs indélébiles donnant ainsi une âme à ces produits en bronze émaillés. Chaque couleur correspondait ainsi à une couche d’émail et un cuisson à température différente.
Pour éviter d’appeler le surnom du seigneur Nguyễn Phúc Lan (1635-1648),, la technique « Pháp Lang » est devenue désormais « Pháp Lam ». Elle est très utilisée dans les palais de la dynastie des Nguyễn, en particulier dans la décoration de leur partie extérieure. Il y a une époque où cette technique a périclité sous l’occupation française. Cette technique permet aux motifs décoratifs de posséder la beauté éclatante qu’on a l’occasion de retrouver récemment lors de la restauration des palais de la citadelle impériale Huế. C’est le cas du palais de l’Harmonie suprême, le palais Kiến Trung (*), le pont de l’Intelligence et de la droiture du mausolée Minh Mạng etc.
(*) Résidence des deux derniers empereurs du Vietnam ( Khải Định et Bảo Đại)
2025
