Poet Đoàn Thị Điểm (VA)

 

Version française
Version vietnamienne

Known by the pen name Hồng Hà, she was born in 1705 (the year of the wooden rooster) in the village of Hiến Phạm, Văn Giang sub-prefecture, Hưng Yên province in northern Vietnam.She is ranked first among the four most eminent female poets of Vietnam alongside Madame Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương, and Sương Nguyệt Ánh, and she elevates the pride of being a Vietnamese woman.

Once, during a visit by a Chinese delegation from the Qing dynasty to Vietnam with Hàng Địch Lộc and Nhiệm Lan Chi, the royal court of our country recently recruited her to disguise herself as a beautiful vendor. Accustomed to showing arrogance and contempt towards the Vietnamese, the Chinese ambassador began to tease her by addressing the following upper verse:

Nam phương nhất thốn thổ, bất tri kỷ nhân canh.
Phương Nam có một tấc đất  mà không biết bao nhiêu người cày.

The South has only one inch of land, but I do not know how many people have cultivated it.
Understanding the insinuation well, Đoàn Thị Điểm replied with astonishing quickness:

Bắc quốc đại trượng phu, giai do thứ đồ xuất
Nứớc Tàu phương Bắc có lắm bậc đại phu nhưng cũng đều bởi đường ấy mà ra.

The North has many great doctors, but all came out of the same opening.

For the two parallel sentences above, if explained in the strict sense, they are merely compliments. However, if interpreted figuratively, the vulgarity is at its peak with an obscene image (with prostitutes and people coming out of that hole), which made the ambassador blush with shame and leave immediately without daring to tease other girls from the South again.

For the two parallel sentences above, if they are explained in the strict sense, they are only compliments. However, if they are interpreted figuratively, the vulgarity is at its peak with an obscene image (with prostitutes and people coming out of this hole), which makes the ambassador blush with shame and leave immediately without daring to tease other girls from the South again.

According to the genealogy, her family belonged to the Lê family, but it was only with her father Đoàn Doãn Nghi (1678-1729) that the family name was changed to Đoàn. Her father passed the exams and served as a mandarin for a time under the Later Lê dynasty. After divorcing his first wife, who had a son named Đoàn Doãn Sĩ, he remarried and had two children: the eldest, Đoàn Doãn Luân, and the second, Đoàn Thị Điểm. When the latter was young, she was famous not only for her intelligence but also for her beauty and character. She was very diligent and studious, possessed an extraordinary literary talent, and was unmatched in needlework. That is why, at the age of 16, she was adopted by Minister Lê Anh Tuấn with the aim of later sending her to the Trịnh Court, but she refused this idea, taking the excuse of not wanting to submit to the constraints imposed by the Court.

Later, when she learned that her father was ill, she asked her adoptive father to allow her to return to her hometown to take care of her elderly father. Thanks to this return, she received educational care from her father and brother. Despite the success of the latter two in becoming mandarins, they preferred to return to teaching in the village of Lạc Viên in the An Dương district of Kiến An province, which today belongs to Hải Phòng. She had the opportunity to study classical models and occult sciences with her brother. During moments of relaxation, she often enjoyed literary competitions with her brother through masterpieces of couplets with skillful use of words, but also the ability to respond appropriately. This leaves us speechless with admiration as the Vietnamese descendants of today when rereading these couplets.At the age of 6, she had the opportunity to learn « Historical Records » by the Chinese historian Sima Qian. One day, Đoàn Doãn Luân did not hesitate to challenge her by relying on this work and addressing her with the upper verse as follows:

Bạch xà đương đạo, Quý bạt kiếm nhi trảm chi.
Rắn trắng giữa đường, ông Quý tuốt gươm mà chém. 

The white snake on the road, Mr. Quý drew his sword and struck. (Quý here is meant to refer to Han Gaozu Liu Bang).

Without hesitation, she responded with astonishing ease, also relying on Sima Qian’s Historical Records with the following lower verse:

Hoàng long phụ chu, Vũ ngưỡng Thiên nhi thán viết.
Rồng vàng đội thuyền, Ông Vũ ngửa mặt lên Trời mà than. Vũ đây là tên của Đại Vũ vua nhà Hạ.

The golden dragon lifts the boat, Mr. Vũ looks up to Heaven and sighs.
The dragon lifting the boat, Yu turns his face to Heaven and laments. Yu here is the name of Emperor Da Yu of the Xia dynasty.

One day, while she was putting on makeup and looking in the mirror, her brother Đoàn Doãn Luân passed by to go to the pond and wash his feet. Sitting on the plank stretched over the pond, he launched the upper verse as follows:

Chiếu kính họa my, nhất điểm phiên thành lưỡng điểm.
Soi gương kẽ lông mày, một nét hoá ra hai nét

Looking in the mirror at the eyebrows, one stroke turns into two.
Looking in the mirror, one finds the features of the face doubling.

She soon replied as usual with the following lower verse:

Lâm tri ngọan nguyệt, chích luân chuyển tác song luân.
Tới ao ngắm trăng, một vầng hoá ra hai vầng.

At the pond watching the moon, one circle turns into two circles.
Contemplating the moon by the pond, one sees the moon disk become double.

In these two verses, the words Điểm (stroke) and Luân (circle) are each repeated twice.
It is also a clever way to designate her as well as her brother to remind that each of them thus becomes two in this distich.
She excels in this type of prose but to this day leaves the public with some sentences difficult to find the appropriate reply to. This is the case with the upper verse « Da trắng vỗ bì bạch (The white skin ‘taps’ the white skin). » It is a visual image, easy to imagine, sexual but very refined.

According to rumor, she was taking a bath when Trang Quỳnh suddenly appeared and asked her to open the bathroom door to be together. She challenged him to find the truly difficult sentence in order to satisfy her request. refers to the skin but the word bạch means « white. » Thus bạch is white skin. But in demotic writing (nôm), these are two words relating both to the image of the sound (vỗ), the skin (da), and the color (trắng). The phrase « Da Trắng Vỗ Bì Bạch » intentionally implies that one must « tap » the whitest part of the body revealed at the moment of the shower. It is the most intimate part. Unable to find the appropriate reply, Trạng Quỳnh was forced to flee.

Over the past 300 years, no one has found an appropriate sentence that takes into account a certain number of criteria: content, structure, category, number of words used, etc. The order of placement of words (nouns, adjectives, or verbs) must be respected as well as the consideration of the rules of opposition of the tonal registers bằng and trắc. Some have already said that it is indeed an inappropriate (or dead) sentence. Apart from her talent for ingeniously using words in couplets, she also composed, in Chinese characters, a book of tales entitled « New Collection of Marvelous Legends (Truyền kỳ tân phả) » printed in the year 1811, comprising a total of 5 collections full of flavor: Vân các thần nữ (The Goddess of the Palace of Clouds), Hải Khẩu linh từ (The Pagoda of the Sea Port), An ấp liệt nữ (The Heroine of the Peaceful Hamlet), Yến Anh Đối Thoại (Dialogue between the Swallow and the Oriole), and Mai Huyễn (The Mysterious Apricot Tree).

She also translated the original poem Chinh Phụ Ngâm Khúc (or the Lament of the Warrior’s Wife) written in Chinese by the scholar Đặng Trần Côn into 412 verses written in demotic characters (chữ nôm) in the poetic form of Song Thất Lục Bát (quatrain of two-seven-six-eight). It must be acknowledged that this poem allows the reader to enter into the confidence of a woman separated from her husband, burdened with caring for her elderly mother and educating her husband’s young children with her inconsolable heart, while her husband Nguyễn Kiều has been sent as an ambassador to China for three years, like a soldier sent to the frontier. With the extraordinary talent of Đoàn Thị Điểm, the Chinese poem by Đặng Trần Côn that she translated becomes a masterpiece compared to other translations and makes the reader forget the « pale » and « cold » model found in the original poem.

It is she who allows the reader to grasp the sincere and vibrant emotions of her soul, the solitude and sadness of a woman separated from her husband. According to researcher Trần Cửu Chấn, member of the Paris Academy of Letters and Arts, Phan Huy Ich‘s translation seems like a school exercise compared to the extremely remarkable work of Đoàn Thị Điểm, as she succeeded in feeling the state of mind and having empathy for the warrior’s wife. It is with the masterpiece Chinh Phụ Ngâm, which she translated into demotic characters, that her name stands at the pinnacle of the country’s literature. As for her love life, she was very unlucky. She had to replace her deceased brother to help her sister-in-law raise her grandchildren and support her elderly mother.

Due to the difficult family situation, she had to move with her mother, sister-in-law, and grandchildren to Chương Dương village located on the banks of the Nhị Hà River near Hanoi. At the beginning of her settlement, she had to practice as a traditional healer. She then founded a school with the aim of training new talents to serve the country. Her noble career attracted many students. During the teaching period, there were many people trying to ask her for marriage, but it was only in the year 1743 that she accepted to marry Nguyễn Kiều, a very educated and talented person (licensed at the age of 18 and state doctor at the age of 21). In August of the year 1748, when she followed her husband to go to Nghệ An province, Đoàn Thị Điểm fell ill and died on September 11 of the year of the Fire Cat. She was only 43 years old. Her tomb is still located in Phú Thượng ward, Tây Hồ district, Hanoi

[Return LITERATURE]

Nguyễn An Ninh (Version vietnamienne)

Tưởng nhớ Nguyễn An Ninh qua bốn câu thơ Lục Bát

Sống sao không thẹn với đời
Chết sao để tránh ngàn lời mĩa mai
Sống vỉ thế hệ tương lai
Chết vì đất nước tù đày không than

Version française

English version

Trước sự từ chối kiên quyết của Nguyễn An Ninh trong việc ăn năn và trước tình hình báo động do việc quân đội Nhật Bản chuẩn bị đổ bộ vào Đông Dương năm 1943, cai ngục của ông, giám đốc nhà tù Poulo Condor, ông Tisseyre đã quyết định loại bỏ tù nhân phiền toái, ốm yếu và tiềm ẩn nguy hiểm trong mắt ông vì người Nhật có thể sử dụng ông sau này như một quân cờ trên bàn cờ Đông Dương.

Nguyễn An Ninh, kể từ khi trở về Việt Nam, không chỉ trở thành thần tượng của giới trẻ Việt Nam theo năm tháng mà còn là một trong những nhà lãnh đạo được nghe và kính trọng nhất trong giới trí thức Việt Nam ở Nam Kỳ. Ngay cả trong thời gian bị giam giữ tại nhà tù Poulo Condor, ông là người duy nhất nhận được sự kính trọng của tất cả các tù nhân chính trị dù là cộng sản, quốc gia, Trotsky hay các nhóm khác… và đã mang lại hòa bình khi có những cuộc tranh luận gay gắt hoặc xung đột.

Làm thế nào một chàng trai trẻ như Nguyễn An Ninh lại trở thành cơn ác mộng của chính quyền thực dân? Tuy nhiên, ban đầu anh không có ý định sử dụng bạo lực như các nhà quốc gia Nguyễn Thái Học hay cộng sản. Anh chỉ sống bằng ngòi bút của mình với tờ báo mang tên « La Cloche Fêlée » do người bạn lâu năm của anh, một người Pháp tên Eugène Dejean de la Bâtie làm giám đốc. Anh đã sai khi dám đòi hỏi một cách quyết liệt cho đồng bào mình quyền tự do ngôn luận và các quyền cơ bản mà anh đã được hưởng trọn vẹn trong những năm học tại Sorbonne ở Paris, những quyền mà Việt Nam lúc bấy giờ còn thiếu hụt, qua những lời phê bình sắc sảo và thẳng thắn cùng những phân tích ngắn gọn trong báo của mình. Anh cũng không giấu được sự cảm tình mà anh luôn dành cho lãnh tụ Phan Chu Trinh, một người bạn lâu năm của cha anh, Nguyễn An Khương. Anh còn là tác giả bản dịch tiếng Việt của tác phẩm « Hợp đồng xã hội » của Jean Jacques Rousseau. Thông qua các hội thảo và các cuộc tranh luận công khai, anh đã thành công trong việc thức tỉnh ý thức tập thể của tất cả các trí thức trẻ Việt Nam trong những năm 1920-1940, những người trước đó vẫn đang ngủ quên ở miền Nam Việt Nam bởi một thứ hạnh phúc, tự do và công lý giả tạo do chính quyền thực dân tạo ra. Những trí thức trẻ này trước đó chỉ quan tâm đến các chủ đề mang tính nhân văn phổ quát: tình yêu, gia đình, nỗi buồn chia ly, vân vân

Mặc dù họ thường xuyên tiếp xúc với môi trường nông thôn, họ không bao giờ đặt câu hỏi về tất cả những gì liên quan gần xa đến môi trường đó. Họ không bỏ qua sự nghèo đói ở vùng ngoại ô nhưng chưa bao giờ sống trong hoàn cảnh đó. Mặc dù họ không xuất thân từ tầng lớp tư sản lớn hay con cái của những người cộng tác, tất cả họ đều nuôi dưỡng ước mơ trở thành công chức. Từ khi trở về Việt Nam năm 1922, thay vì theo khuôn mẫu truyền thống như những thanh niên cùng tuổi, cùng thế hệ, Nguyễn An Ninh, chàng trai 22 tuổi với mái tóc dựng đứng, tốt nghiệp luật tại Sorbonne, đã đi ngược lại bằng cách đề cao phương pháp của thi sĩ Ấn Độ Tagore. Người này cho rằng có thể giành độc lập mà không đổ máu với người Anh thông qua việc nâng cao trình độ trí tuệ của người dân Ấn Độ. Chính vì vậy, anh không ngần ngại cùng với vài người bạn tổ chức một loạt các cuộc tranh luận về các chủ đề như « Một nền văn hóa cho người An Nam », « Lý tưởng của thanh niên An Nam » v.v…, điều này đã gây ra những biến động rõ ràng trong một nơi yên bình do thống đốc Cochinchine, ông Cognacq, thiết lập. Anh là người khởi xướng nhiều kiến nghị đòi không chỉ tự do ngôn luận mà còn tự do giảng dạy và tự do báo chí cho người bản địa.

Đó là một mối quan tâm không thể xem nhẹ đối với vị thống đốc này vì qua những bài diễn thuyết sôi nổi của mình, Nguyễn An Ninh đã thành công trong việc huy động và kích thích giới trẻ trí thức miền Nam Việt Nam, gieo rắc sự nghi ngờ trong giới trí thức Việt Nam vốn hoàn toàn tin tưởng vào hệ thống giáo dục Pháp ở Đông Dương cho đến lúc đó. Cognacq buộc phải phản ứng vì mỗi bài diễn thuyết do Nguyễn An Ninh thực hiện đều tạo cơ hội để huy động ngày càng nhiều người. Cognacq không ngần ngại nhắc nhở ông nhiều lần rằng vẫn còn chỗ ở nhà tù Poulo Condor dành cho những người cứng đầu như ông. Ngược lại, ông có thể được bổ nhiệm vào một vị trí quan trọng trong chính quyền thực dân nếu từ bỏ cuộc phiêu lưu tự sát này. Mặc dù có lời nhắc nhở đầy đe dọa đó, Nguyễn An Ninh vẫn kiên trì với cam kết chính trị của mình, điều này buộc chính quyền thực dân phải nhiều lần bỏ tù ông. Lần giam giữ đầu tiên của ông đã được rút ngắn nhờ sự can thiệp mạnh mẽ của một số nhân vật Pháp nổi tiếng thời đó, đặc biệt là Romain Rolland, người đoạt giải Nobel Văn học năm 1915, đối với chính quyền thực dân.

Kể từ đó, Nguyễn An Ninh không chỉ trở thành một người thường xuyên bị giam giữ trong nhà tù mà còn là một người bị chính quyền thực dân coi là kẻ cần phải tiêu diệt. Nhận thức được sự bất khả thi trong việc đòi hỏi các quyền cơ bản từ chính quyền thực dân bằng các con đường hòa bình, ông nhanh chóng tham gia bí mật vào cuộc đấu tranh vũ trang. Ông trở thành lãnh đạo của đảng « Thanh Niên Cao Vọng » với hơn 7000 đảng viên trong suốt thời gian tồn tại, mục tiêu là phân phối lại đất đai cho những người nông dân nghèo vào năm 1927.

Danh tiếng của ông giúp ông kết bạn với các nhà lãnh đạo trẻ của các phong trào chính trị khác, đặc biệt là với nhà theo chủ nghĩa Trotsky Tạ Thu Thâu, nhà báo Hồ Hữu Tường, luật sư trẻ Trịnh Đình Thảo, nữ cộng sản trẻ Nguyễn Thị Minh Khai, v.v…

Ông nhiều lần được các cộng sản và các nhà quốc gia của Nguyễn Thái Học liên lạc để mời gia nhập phong trào của họ, nhưng ông lấy lý do bị chính quyền thực dân giám sát chặt chẽ để từ chối một cách lịch sự. Gần gũi với các cộng sản về tư tưởng và đấu tranh, ông vẫn thể hiện sự khác biệt của mình. Ông không bao giờ giấu giếm rằng trong ông luôn có tư tưởng của Jean Jacques RousseauDiderot. Ông thích đứng trên tất cả các cuộc tranh cãi và cạnh tranh chính trị, và trước hết coi mình là một trí thức Việt Nam phục vụ cho dân tộc.

Lợi dụng sự hỗn loạn chính trị do việc giải tán Đảng Cộng sản Pháp bởi Tổng thống Édouard Daladier (25 tháng 9 năm 1939) và sự thiếu ủng hộ mà Nguyễn An Ninh đã nhận được từ các trí thức Pháp cho đến lúc đó, chính quyền thực dân không mất nhiều thời gian để bắt giữ Nguyễn An Ninh và nhanh chóng gửi ông đến nhà tù Poulo Condor với cáo buộc là kẻ gây rối và người kích động các cuộc nổi dậy nông dân.

Rất ít người Việt dám nói về nhà tù này mà không bồi hồi. Đây là một quần đảo gồm 14 đảo nhỏ nằm cách bờ biển 180 km, có thể đến được từ Vũng Tàu (trước đây là Cảng Saint Jacques) trong vòng mười hai giờ đi tàu. Khi Marco Polo đi qua vào cuối thế kỷ XIII, ông ghi nhận rằng đảo Côn Sơn, đảo lớn nhất trong 14 đảo, là một nơi không người ở. Quần đảo Poulo Condor đã là đối tượng tranh chấp lâu đời giữa người Việt, người Khmer và người Mã Lai. Nó được phát hiện vào một buổi sáng đẹp trời, ngày 28 tháng 11 năm 1861, bởi trung úy hải quân hoàng gia Pháp dưới triều Napoleon III, Lespes Sébastien Nicolas Joachim. Quần đảo này trở thành thuộc địa Pháp trong thời kỳ thực dân và nổi tiếng với các nhà tù khét tiếng của nó. Đây là nơi bắt buộc phải trải qua đối với những ai dám nói về chính trị trên vùng đất đầy huyền thoại này trong thời kỳ thực dân. Trong số tù nhân ở nhà tù không chỉ có những cộng sản nổi tiếng như Phạm Văn Đồng, Lê Duẩn, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Văn Tạo, mà còn có các nhà quốc gia chủ nghĩa, những người theo chủ nghĩa Trotsky và những người ủng hộ của  đảng Ðại Việt.

Nhưng Nguyễn An Ninh vẫn là nhà lãnh đạo duy nhất có khả năng xóa bỏ mọi cuộc tranh luận gay gắt giữa những nhân vật chính này. Để thư giãn trong buồng giam, Ninh đã sáng tác rất nhiều bài thơ nhưng nổi tiếng nhất vẫn là bài thơ sau đây, được tìm thấy trong túi của ông vào lúc bạn tù chôn cất ông:

Sống và chết

Sống mà vô dụng sống làm chi
Sống chẳng lương tâm, sống ích gì
Sống trái đạo người, người thêm tủi
Sống quên ơn nước , nước càng khi
Sống tai như điếc, lòng đâm thẹn
Sống mắt dường đui dạ thấy kỳ
Sống sao nên phải cho nên sống
Sống để muôn đời, sử tạc ghi…
….. ….
Chết được dựng hình tên chẳng mục
Chết đưa vào sử chữ không phai.
Chết đó, rõ ràng danh sống mãi
Chết đây, chỉ chết cái hình hài
Chết vì Tổ Quốc, đời khen ngợi
Chết cho hậu thế, đẹp tương lai

Cái chết của ông có thể đã bị bỏ qua nếu không có sự kiểm tra của cai ngục Rognon. Người này tình cờ kiểm tra túi đựng thi thể các tù nhân đã chết vào ngày hôm trước (14 tháng 8 năm 1943) và dự định chuyển xuống nhà xác. Bị cảm động bởi lòng thương xót và sự ngưỡng mộ mà ông luôn dành cho Nguyễn An Ninh, ông quyết định báo cho ông Tisseyre, giám đốc trại tù, và yêu cầu được chôn cất Nguyễn An Ninh bằng quan tài. Nhưng ông không biết rằng Nguyễn An Ninh đã bị thanh trừng theo lệnh của Tisseyre bằng một mũi tiêm arsenic. Chính vì vậy, Tisseyre, bối rối trước đề nghị này, không ngần ngại nhắc nhở Rognon rằng ông đang bắt đầu quan tâm đến những việc không thuộc phạm vi của mình. Khi biết tin người bạn Nguyễn An Ninh qua đời, người mà bà từng quen khi còn là sinh viên trẻ ở Sorbonne, vợ giám đốc công ty điện lực tại Poulo Condor, bà Charlotte Printannière, đã kiên trì thuyết phục Tisseyre để Nguyễn An Ninh được chôn cất một cách trang nghiêm. Trước sự đối xử vô nhân đạo của Tisseyre, bà buộc phải nói với ông bằng sự tức giận:

Một người như anh ấy xứng đáng được tôn trọng khi nói đến một người Việt Nam yêu nước. Bạn sẽ không mất gì nếu chôn cất anh ấy đúng cách. Ngược lại, bạn sẽ được đánh giá cao vì sự hào phóng của mình. Vì lý do gì mà bạn vẫn tiếp tục ngăn cản chúng tôi thể hiện sự ngưỡng mộ đối với nhà cách mạng chân chính này? Ai dám nói trong tương lai rằng bạn sẽ luôn là người chiến thắng?

Mặc dù có lời nhận xét đó, Tisseyre vẫn giữ vẻ mặt bình thản. Ông để thi thể Nguyễn An Ninh trong tình trạng thê thảm với quần áo rách nát. Anh được chôn cất vào ngày hôm sau tại Hàng Keo bởi các bạn tù của mình. Còn bà Charlotte Printanière, vài ngày sau được triệu hồi về Sài Gòn và bị cấm cư trú trên đảo. Lời nhận xét của bà trở thành một lời tiên tri vài năm sau đó. Tisseyre lần lượt bị quân đội Nhật bắt giam và bị tòa án quân sự của Tướng De Gaulle kết án 20 năm tù vì sự hèn nhát đầu hàng vô điều kiện trước quân đội Nhật.

Thông qua Tisseyre, chính quyền thực dân đã thành công trong việc giết chết Nguyễn An Ninh. Nhưng họ đã quên câu mà Nguyễn An Ninh đã nhắc lại trong bài thơ « Sống và Chết« . Chết ở đây chỉ là để cho thân xác chết đi mà thôi. Thật vậy, Ninh đã ra đi mãi mãi nhưng vẫn còn những người Ninh khác đến thay thế và tiếp nhận ngọn đuốc của cuộc đấu tranh.

Từ thuở xa xưa, lịch sử đã dạy chúng ta rằng có thể loại bỏ luôn kẻ xúi giục các cuộc nổi dậy nhưng không thể nhổ tận gốc những ý tưởng của họ, đặc biệt là những ý tưởng liên quan đến việc bảo vệ một lý tưởng công bằng và chính đáng.

Nguyễn An Ninh không chỉ là người có ảnh hưởng đáng kể đến giới trí thức miền Nam Việt Nam trong những năm 1920-1940 mà còn là người có khả năng đánh thức một thế hệ. Đó là nhận định của nhà sử học Daniel Héméry trong tác phẩm « Sài Gòn 1925-1945 » xuất bản năm 1972 tại Paris.

Nguyễn An Ninh không chỉ là một người Việt yêu nước mà còn là một chiến sĩ cách mạng dũng cảm đã chiến đấu vì Tổ quốc và Nhân dân đến hơi thở cuối cùng của cuộc đời mình. Đó là những từ ngữ mà Phạm Văn Đồng đã dùng để tưởng nhớ Nguyễn An Ninh trong tờ báo Sài Gòn giải phóng xuất bản ngày 14 tháng 8 năm 1993 số 571. Khi còn sống, Ngô Đình Diệm, cựu tổng thống của nước Việt Nam Cộng hòa, cũng không quên những gì Nguyễn An Ninh đã làm cho dân tộc khi đặt tên đường Amiral Courbet, gần chợ Bến Thành, thành Nguyễn An Ninh và trùng tu mộ phần của ông tại đảo Poulo-Condor.

Không có gì ngạc nhiên khi thấy Nguyễn An Ninh vẫn nhận được sự đồng thuận nhất trí từ tất cả các xu hướng chính trị Việt Nam sau nhiều thập kỷ. Ông luôn được đồng bào xem là một trí thức Việt Nam phục vụ cho dân tộc. Ông đã có cơ hội làm giàu vào thời đó với bằng cấp của mình, đứng về phía những người mạnh hơn trong những thời điểm khó khăn của lịch sử Việt Nam, nhưng ông đã chọn một con đường khác, con đường chia sẻ với nhân dân những đau khổ và tham gia vào một cuộc đấu tranh chính trị dũng cảm nhằm tìm kiếm tự do.

Có bao nhiêu chính trị gia Việt Nam còn giữ được lý tưởng này?

Maison Loo, centre d’exposition d’art privé

Une somptueuse pagode chinoise au cœur de Paris.

Ngôi chùa Trung Hoa độc đáo giữa lòng Paris.

Vietnamese version

English version

Au début du 19ème siècle, un marchand d’art chinois de nom Ching Tai Loo racheta un hôtel particulier de style français classique  construit en 1880  au cœur du quartier chic, non loin du parc Monceau. Pour l’amour de son pays et le lien qu’il voulait garder avec son pays d’adoption, il  demanda à l’architecte Fernand Bloc de transformer ce bâtiment en une somptueuse pagode d’inspiration chinoise peinte en rouge comme la cité interdite de Pékin  dans sa totalité car à cette époque le permis de construire ne lui fut pas demandé. Malgré les protestations des gens vivant aux alentours, la maison Loo continue à exister jusqu’aujourd’hui et devient un centre d’exposition collective  d’art privé pour les collectionneurs avertis. Etant invité par la galerie d’art Hioco, j’ai l’occasion de le visiter ce matin. Je suis frappé non seulement par le caractère original de cette maison insolite mais aussi la présentation des objets d’art des galeries associées  à cette exposition. Un grand merci à tous les exposants.

Vào đầu thế kỷ 19, một thương gia nghệ thuật người Trung Quốc tên là Ching Tai Loo đã mua lại một biệt thự theo phong cách cổ điển Pháp được xây dựng vào năm 1880 tại trung tâm khu phố sang trọng, không xa công viên Monceau. Vì tình yêu dành cho đất nước Trung Hoa và mong muốn giữ mối liên kết với quê hương thứ hai của mình, ông đã nhờ kiến trúc sư Fernand Bloc biến tòa nhà này thành một ngôi chùa lộng lẫy mang cảm hứng từ Trung Hoa, được sơn đỏ như Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh, bởi vì vào thời điểm đó ông không cần xin giấy phép xây dựng. Mặc dù có sự phản đối từ những người sống xung quanh, ngôi nhà Loo vẫn tồn tại đến ngày nay và trở thành trung tâm triển lãm nghệ thuật tư nhân dành cho các nhà sưu tập tinh tường. Được mời bởi phòng tranh Hioco, tôi đã có cơ hội tham quan nơi nầy vào sáng nay. Tôi không chỉ có ấn tượng bởi tính độc đáo của ngôi nhà kỳ lạ này mà còn bởi cách trưng bày các tác phẩm nghệ thuật của các phòng tranh liên kết với cuộc triển lãm nầy. Xin gửi một lời cảm ơn chân thành đến tất cả các nhà triển lãm.

At the beginning of the 19th century, a Chinese art dealer named Ching Tai Loo bought a French classical-style townhouse built in 1880 in the heart of the upscale district, not far from Parc Monceau. For the love of his country and the connection he wanted to maintain with his adopted country, he asked architect Fernand Bloc to transform this building into a sumptuous pagoda inspired by Chinese design, painted red like the Forbidden City of Beijing in its entirety, as at that time no building permit was required. Despite protests from the local residents, the Loo house continues to exist today and has become a private collective art exhibition center for discerning collectors. Invited by the Hioco art gallery, I had the opportunity to visit it this morning. I was struck not only by the original character of this unusual house but also by the presentation of the art objects from the galleries associated with this exhibition. A big thank you to all the exhibitors.

 

 

 

La basilique du Sacré-Cœur de Montmartre

 

Version française
Version anglaise
Galerie des photos

 

Được xây dựng từ năm 1875 bởi kiến trúc sư Paul Abadie và kết thúc vào năm 1891, trên đỉnh đồi Montmartre, thể hiện lòng sùng kính đối với  Thánh Tâm Chúa Giêsu và cũng là một lời ước  nguyện   sau khi hoàng đế Napoléon III bại trận ở Sedan vào tháng 9 năm 1870.  Ông Paul Abadie lấy nguồn cảm hứng từ nhà thờ Hagia Sophia ở Constantinople (Thổ Nhi Kỳ)  và San Marco ở Venise (Ý Đại Lợi) mà tạo ra một nhà thờ độc đáo với mái vòm trắng tinh tuyệt vời nhất là nó có phong cách kiến trúc của Roman và Byzantine.  Muốn đến đây, chúng ta có thể đi bằng cáp kéo  hay là đi bộ phải leo 300 bậc thang tương ứng chiều cao của một toà nhà mười tầng lấu. Nơi nầy được chọn vì chúng ta có thể nhìn toàn cảnh thành phố Paris.  Ngoài ra không xa  khu nhà thờ có một  quảng trường (Place du tertre) dành cho các họa sỹ vẽ chân dung  và tranh biếm họa  cho du khách. Nơi nầy lúc nào cũng náo nhiệt  mà cũng là nơi mà du khách đến Paris không thể bỏ qua được.

Édifiée en 1875 par l’architecte Paul Abadie et achevée en 1891, au sommet de la butte Montmartre, la basilique   symbolise non seulement la dévotion au Sacré-Cœur de Jésus mais aussi  un vœu sincère après la défaite militaire de l’empereur Napoléon III à Sedan en 1870. En trouvant son inspiration  dans  l’église  Sainte-Sophie de Constantinople  (Turquie) et  la basilique Saint Marc de Venise (Italie), Paul Abadie a réussi à construire  une église unique, dotée d’un magnifique dôme blanc, dans un style architectural  à la fois roman  et byzantin. Pour pouvoir atteindre cette église, il faut prendre le funiculaire ou marcher à pied avec 300 pas d’escalier à grimper, ce qui correspond à un bâtiment de 10 étages. C’est ici qu’on peut voir la vue panoramique de Paris. Non loin de l’église, la place du Tertre  permettant  aux artistes de réaliser des portraits et des caricatures pour les touristes est toujours animée.  Ce lieu devient un site incontournable pour les touristes étrangers lors de leur passage à Paris.

Built in 1875 by architect Paul Abadie and completed in 1891, atop Montmartre hill, the basilica   symbolizes not only devotion to the Sacred Heart of Jesus but also  a sincere vow made after Emperor Napoleon III‘s military defeat at Sedan in 1870. By finding inspiration in the Hagia Sophia in Constantinople (Turkey) and St. Mark’s Basilica in Venice (Italy), Paul Abadie succeeded in building a unique church with a magnificent white dome in an architectural style that is both Romanesque and Byzantine. To reach this church, you have to take the funicular or walk up 300 steps,  equivalent to that of a 10-storey building. It is here that you can enjoy a panoramic view of Paris. Not far from the church, the Place du Tertre, where artists paint portraits and caricatures for tourists, is always bustling with activity. This place has become a must-see for foreign tourists visiting Paris.

Galerie des photos

SACRE-COEUR

[Return PARIS et ses sites]

Exposition immersive de Van Gogh (Triển lãm nhập vai của Van Gogh)

Triển lãm nhập vai  của Van Gogh.

Version française
Version anglaise
Galerie des photos

Triển lãm này hé lộ thế giới nội tâm hỗn loạn, mênh mông và đầy chất thơ mà danh họa đã trải qua ở mọi giai đoạn cuộc đời, với những tác phẩm gợi nhớ về những lần ông lưu trú tại Nuenen, Paris, Arles và Saint-Rémy-de-Provence. Trong những tác phẩm đậm màu sắc và phong cách độc đáo của ông, chúng ta luôn tìm thấy sự giao thoa không ngừng giữa ánh sáng và bóng tối.

Ce qu’on voit dans cette exposition, c’est le monde intérieur  à la fois chaotique, démesuré et poétique que l’artiste a rencontré à chaque étape de sa vie avec ses œuvres évoquant ses séjours à Nuenen, Paris,  Arles et Saint-Rémy de Provence. On trouve toujours dans ses œuvres aux couleurs audacieuses et au style inimitable un échange permanent entre l’ombre et la lumière.  

What we see in this exhibition is the chaotic, excessive, and poetic inner world that the artist encountered at each stage of his life, with works evoking his stays in Nuenen, Paris, Arles, and Saint-Rémy de Provence. His boldly colored works, with their inimitable style, always feature a constant interplay between light and shadow.

Pictures Gallery

[Return MUSEUM]

Exposition photographique au jardin du Luxembourg

Một cuộc triển lãm ảnh do thành phố Nice đề xuất với chủ đề: đại dương sống trên  các rào của vườn Luxembourg từ 22 Mars 2025 đến 20 Juillet 2025.

Une exposition photographique proposée par la ville de Nice avec le thème : L’océan vivant aux grilles du jardin du Luxembourg de 22 Mars jusqu’à 20 Mars đến 20 juillet 2025. 

 

Sacrifice (Version vietnamienne)

 
 sacrifice_1f
Version française
Version anglaise

Cuộc đời  giống như một trò chơi cờ bạc. Chúng ta không có may mắn. Tốt hơn là chết vì đất nước này và để lại tấm gương của sự hy sinh.

Nguyễn Thái Học

 
Việt Nam không chỉ là vùng đất của  các truyền thuyết  và  sĩ phu, mà còn là vùng đất mà con người đã chinh phục từng mẫu đất một, với một  thiên nhiên khắc nghiệt  từ bốn nghìn năm. Cái nôi của dân tộc Việt là đồng bằng Bắc Bộ. Nó được bao bọc ở phía Bắc bởi những ngọn đồi thoai thoải của Bách Vạn Sơn của Trung Quốc và bị  thắt lại ở phía Nam bởi dãy Trường Sơn, một dãy núi gần như không thể xuyên thủng qua được. Nó bị  thu hẹp lại chỉ  còn 15.000 cây số vuông nhưng lắm bùn do sông Hồng lôi  cuốn và nó vẫn tiếp tục bị đe dọa bởi lưu lượng dòng chảy thất thường  thay đổi từ 500 m3 khi nước thấp đến 35.000m3  trong  những ngày có các cơn  lũ lớn.
Để kiềm chế  những trận tấn công dữ  dội của sông Hồng, người dân Việt  phải dùng đến biện pháp xây đê  để ngăn chặn, đòi hỏi họ không chỉ phải tăng cường giám sát đê thường trực mà họ còn phải đấu tranh triền miên. Đối mặt với thời tiết xấu liên miên của thiên nhiên, sự thất thường của Sông Hồng và tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc, người dân Việt phải trả giá cho sự cứu rỗi họ bằng công sức và lòng dũng cảm cũng như sự hy sinh của họ trong cuộc hành trình dài  đầy gian nan hướng về đất phương Nam.

Sự hy sinh này không còn xa lạ  hầu hết với  người dân Việt, đặc biệt là những người có cá tính. Nó cũng trở thành một giáo phái mà người ta thích duy trì và ca ngợi không ngừng ở Việt Nam  để tôn vinh cả một dân tộc trước mối đe dọa từ bên ngoài.

Hy sinh là cách an toàn nhất để duy trì sự hoàn hảo của tổ quốc nhưng nó cũng đồng nghĩa với lòng trung thành và nhân phẩm. Một người đàn ông vĩ đại là người dám chịu trách nhiệm trong những thời điểm khó khăn của cuộc đời, nhưng cũng là người biết hy sinh bản thân vì mục đích tốt đẹp, đặc biệt là vì đất nước. Sự hy sinh không thể tách rời khỏi chữ “danh dự” ở Việt Nam.

Hùm chết để da, người chết để tiếng.

Lịch sử của Việt Nam cũng là lịch sử của sự hy sinh.Nhiệm vụ của một người dân Việt là phục vụ quê hương của mình bằng cả trái tim. Những nguy hiểm càng lớn, thì lòng trung thành được thể hiện càng tốt hơn.

 

 Po Klong Garai (Phan Thiết)

Người anh hùng hy sinh thân mình vì quê hương. Dù có chuyện gì xảy ra, danh dự cũng sẽ không bao giờ bị hoen ố. Đây là trường hợp của sĩ phu  Phan Thanh Giản, người ký kết hiệp ước Pháp-Việt năm 1868. Sau khi thất bại trong nỗ lực chống lại người Pháp để bảo vệ ba tỉnh phía tây đồng bằng sông Cửu Long (Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên), ông đã đầu hàng và quyết định tự tử vào năm 1867 vì ông nghĩ rằng đó là cách duy nhất để cứu dân và thể hiện lòng trung thành của mình với vua Tự Đức. Tương tự như vậy, Nguyễn Tri Phương (1873) và Hoàng Diệu (1882), những đối thủ tương ứng của Francis GarnierHenri Rivière, đã chọn cách tự tử sau khi thất bại trong việc bảo vệ thành phố Hà Nội.

Trong thời kỳ Pháp đô hộ, sự hy sinh đã trở thành ngọn đuốc hy vọng được thắp sáng bởi những con người vô danh như Nguyễn Trung TrựcPhạm Hồng Thái. Người đầu  đã đồng ý chết thay thế  mẹ mình bị bắt sau khi ông thành công làm nổ tàu  « Espérance » trong  cuộc hành trình trên sông « Nhựt Tảo » ở Long An trong khi người sau, bị cảnh sát Trung Quốc truy đuổi trong  cuộc chạy trốn, đã chọn cách nhảy xuống sông tự tử sau khi ông không thành công trong nỗ lực ám sát thống đốc Pháp Martial Merlin trong cuộc viếng thăm của ông nầy ở Quảng Châu vào năm 1924. Ngưỡng mộ lòng dũng cảm và sự hy sinh của ông vì quê hương, sau đó thống đốc Quảng Châu đã chôn cất hài cốt của ông trong một nghĩa trang chỉ dành riêng cho 72 anh hùng Trung Quốc và được gọi là « Hoàng Hoa Cương » trong tiếng Việt.

Nếu  sự hy sinh không phải là một từ vô ích  đối với đàn ông, nó cũng mang một ý nghĩa đặc biệt đối với  ng ư ời phụ nữ Việt Nam. Công chúa Huyền Trân của nhà Trần được cầu hôn vào năm 1306 với vua Chiêm Thành là Chế Mân (Jaya Simhavarman) để đổi lấy hai vùng đất Chiêm Thành là Châu Ô và Châu Ri’. Bà đã phải hy sinh mạng sống và tình yêu của mình vì lợi ích quốc gia. Tương tự như vậy, ba thế kỷ sau, một công chúa của triều Nguyễn tên là Ngọc Vạn, người thường được gọi bằng cái tên « Cochinchina » hay (Cô chín Chin), đã sớm nối gót Huyền Trân để trở thành phi tần của vua Cao Mi ên  Prea Chey Chetta II vào năm 1618 để  đánh đổi lấy sự thuận lợi cho người Việt được  định cư  dễ dàng ở vùng Đồng Nai-Mô Xoài, chính là vùng Sài Gòn – Chợ Lớn ngày nay.

Em gái của bà, công chúa Ngọc Khoa, được gả cho vị vua cuối cùng của Chăm Pa, Po Rômê vào năm 1630 vài năm sau đó. Mối quan hệ này khiến bà trở thành mục tiêu chính của người Chàm  trong mối hận thù đối người Việt Nam. Sự hiện diện của bà trên đất Chàm là cái cớ để Chúa Nguyễn Phúc Tần tiến hành cuộc viễn chinh và sáp nhập lãnh thổ cuối cùng của Chăm Pa vào năm 1651. Không thể trách người Chàm vì lúc đó căm ghét công chúa Ngọc Khoa và vì bà mà họ mất quê hương. Nhưng ngược lại, những người dân Việt  như chúng ta thì Ngọc Khoa  minh họa sự hy sinh cao cả mà bà đã dành cho đất nước và dân tộc.

 

 

 

Notre Dame de Paris restaurée (Nhà thờ Đức Bà được sùng tu lại)

Notre Dame de Paris entièrement restaurée depuis fin 2024

Nhà thờ Đức Bà được sùng tu lại hoàn toàn từ cuối năm 2024

Notre Dame de Paris completely restored late 2024

[Return PARIS et ses sites]

Le quartier latin (Khu phố latin)

Version française

Version anglaise

Khu phố Latin tọa lạc ở quận 5 của thủ đô ánh sáng Paris. Không chỉ là khu phố  sinh viên mà nó còn thu hút rất nhiều khách du lịch nhờ các công trình nổi tiếng như nhà thờ Đức Bà, quảng trường Saint Michel  với đài phun nước, đại học Sorbonne, điện Panthéon, vườn hoa đẹp nhất  Paris Lục xâm Bảo vân vân.. Nó còn là nơi tụ tập ăn uống, có nhiều quán cà phê và nhà hàng, còn là nơi mà bạn có thể la cà tìm kiếm các sách cũ  với các tiệm sách vân vân …

Situé dans le cinquième arrondissement de la ville  lumière Paris, le quartier latin n’est pas non seulement le quartier des étudiants mais aussi celui des touristes grâce à la présence de plusieurs sites historiques célèbres comme l’église Notre Dame, la place Saint Michel avec sa fontaine, la prestigieuse Sorbonne, le Panthéon, le charmant jardin Luxembourg etc.  Il regroupe aussi de nombreux café-restaurants. C’est ici qu’on peut trainer des heures pour chercher des anciens livres, des livres d’occasion  à prix réduit etc.

Located in the fifth arrondissement of the City of Light, Paris, the Latin Quarter is not only the student district but also a tourist area thanks to the presence of several famous historical sites such as Notre Dame Church, Saint Michel Square with its fountain, the prestigious Sorbonne, the Pantheon, the charming Luxembourg Garden, etc. It also includes many café-restaurants. It is here that one can spend hours searching for old books, second-hand books at reduced prices, and so on.

[RETOUR]