Lịch sử category – Page 13 sur 46

La pivoine (Hoa mẫu đơn)

j050807 Culture, Gallery, Histoire, Lịch sử, Traditions, Văn Hóa juin 26, 2024mars 13, 2025

Hoa mẫu đơn

Khác với người Việt ưa thích hoa sen thì hoa mẫu đơn đối với người Trung Hoa được xem là nữ hoàng của các loài hoa (hua wang) hay loài hoa của sự giàu có và danh dự. Đối với người nông dân, nếu loài hoa này mất màu hoặc tàn lụi rất nhanh thì đó là dấu hiệu của sự nghèo khổ và sự bất hạnh sắp đến với chủ nhân của loại cây này. Được xem coi như một biểu tượng của vẻ đẹp nữ tính và tình yêu, hoa mẫu đơn vẫn được người Trung Hoa gọi là “hoa Lạc Dương” bởi chính tại kinh thành này, nó đã sản sinh ra những mẫu vật đẹp nhất: trắng ngọc bích, vàng sáng và đỏ son. Vào thời nhà Đường (618 -916), các hoàng đế đặt nó dưới sự bảo hộ của họ, đặc biệt là hoàng hậu Võ Tắc Thiên và dùng hoa nầy đại diện trên khắp mọi miền đất nước mà Việt Nam còn bị sáp nhập vào thời điểm đó. Trong sách y học của vua Thần Nông, vỏ rễ mẫu đơn được dùng để chống đau đầu và đau thắt lưng do sự mệt mỏi quá mức.

Hoa mẫu đơn (Paeonia) là loài hoa cắt cành trưng bày tuyệt vời nhưng nhiều người làm vườn rất ngần ngại sử dụng vì sợ mang kiến vào nhà. Loại kiến hay thường thích hoa mẫu đơn vì chúng bị thu hút bởi mật mà hoa hay thường tiết ra. Đây là hoa mẫu đơn có tên là Brotero (Paeonia broteri), một loại cây thân thảo thuộc họ Paeoniaceae, đặc hữu của bán đảo Iberia.

Version française

Contrairement aux Vietnamiens qui adorent le lotus, la pivoine est pour les Chinois la reine des fleurs (hua wang) ou la fleur de la richesse et des honneurs. Pour les paysans, si cette fleur perd ses couleurs ou elle se fane très rapidement, c’est un signe de pauvreté et de disgrâce prochaine pour le propriétaire de cette plante. Étant connue comme symbole de beauté féminine et de l’amour, la pivoine est appelée encore par les Chinois « la fleur de Luoyang » car c’est dans cette cité impériale qu’elle a produit ses meilleurs spécimens : blanc jade, jaune lumineux et rouge vermillon. Sous la dynastie des Tang (618 -916), les empereurs la placèrent sous leur protection, en particulier l’impératrice Wu Ze Tian et la firent représenter dans tout l’empire où le Vietnam fut annexé encore à cette époque. Dans l’extrait de Science médicinale de Shen Nong, on se sert de l’écorce de la racine de la pivoine pour combattre la céphalée et les lumbagos dus aux excès de la fatigue.

Les pivoines (Paeonia) font d’excellentes fleurs coupées pour la décoration. Pourtant beaucoup de jardiniers hésitent de les utiliser de peur de faire rentrer des fourmis dans la maison. Ces dernières aiment souvent les fleurs de pivoine car elles sont attirées par le nectar que ces fleurs dégagent. La pivoine de Brotero (Paeonia broteri) est une plante herbacée de la famille des Paeoniaceae, endémique de la péninsule ibérique.

Pont des Arts (Cầu Nghệ Thuật)

j050807 Art, Culture, Histoire, Lịch sử, site touristique, Paris, tourisme juin 15, 2024mars 13, 2025

Pont des Arts (ou Pont des Amoureux)

Tại sao cầu Nghệ Thuật có nhiều chìa khoá tình yêu ?

Đây là tục lệ của du khách nước ngoài khi đến thăm Paris thường đặt những chiếc khóa tình yêu trên những bức tường rào của cây cầu huyền thoại này để gắn bó vĩnh cửu tình yêu của họ. Vì lý do an ninh, các ổ khóa nầy đã được gỡ bỏ vào năm 2015. Bất chấp lệnh cấm của chính phủ, tục lệ này bắt đầu phổ biến trên nhiều cây cầu trên sông Seine.

Pour quelle raison le pont des Arts a tellement des cadenas d’amour verrouillés ?

C’est la tradition des touristes étrangers lors de leur passage à Paris de poser des cadenas verrouillés depuis 2008 sur les parapets grillagés de ce pont mythique pour sceller leur amour. Pour les raisons de sécurité, les cadenas furent retirés en 2015. Malgré l’interdiction gouvernementale, cette pratique commence à se généraliser sur un grand nombre de ponts sur la Seine.

Pont de Sully

j050807 Art, Culture, Lịch sử, site touristique, Paris, tourisme, Văn Hóa juin 14, 2024mars 13, 2025

Pont de Sully

Pont Bir_Hakeim (Cầu Bir Hakeim)

j050807 Art, Histoire, Lịch sử, site touristique, Paris, tourisme, Văn Hóa juin 14, 2024mars 13, 2025

Pont Bir_Hakeim

Pont Mirabeau (Cầu Mirabeau)

j050807 Art, Culture, Histoire, Lịch sử, site touristique, Paris, tourisme, Văn Hóa juin 14, 2024mars 13, 2025

Pont Mirabeau

Place des Vosges (Paris)

j050807 Art, Gallery, Lịch sử, site touristique, Paris, tourisme, Villes mai 4, 2024novembre 18, 2025

[Return Paris et ses sites]

ukiyo-e japonais (Các bức tranh của thế giới nổi trôi)

j050807 Art, Histoire, Japon, Lịch sử, Musées, Traditions, Văn Hóa avril 15, 2024octobre 23, 2025

Les estampes du monde flottant

Version française
Version anglaise

Nghệ thuật vẽ các bức hình của thế giới trôi nổi được sinh ra ở thời Edo, một thời kỳ mà con người luôn tìm kiếm hoan lạc mà cũng là thời kỳ của Mạc chúa Tokugawa đã thành công thống nhất xứ Phù Tang và đóng đô ở Edo nay là thủ đô Tokyo. Các bức hình vẽ nầy đã ảnh hưởng rất nhiều đến những hoạ sĩ nổi tiếng như Matisse, Monet và Van Gogh. Các bức hình vẽ nầy phản ảnh một thế giới sôi động và phức tạp với những thú vui phù du và tinh tế mà giới giai cấp tư sản ở thành thị thường ưa thích trong cuộc sống hằng ngày như ca kịch, thơ hay bên cạnh các kỹ nữ.

Kỹ thuật in khắc hình trên gỗ cho phép sản xuất hàng loạt và phân phối những hình ảnh rẻ tiền và định dạng khác nhau, ban đầu nhằm mục đích quảng cáo. Kỹ thuật nầy bắt đầu được thực hiện vào đầu thế kỷ XIX bởi các nghệ sĩ đến từ trường Utagawa (Kuniyoshi, Kunishada) mà một số tác phẩm được chọn và trưng bày gần đây bởi Bảo tàng Cernuschi ở Paris với tựa đề « Những phản ảnh của Nhật Bản bước vào thời kỳ tân tiến ».

L’art de peindre des images du monde flottant (ou ukiyo-e) est né à l’époque d‘Edo, une période où les gens cherchaient toujours le bonheur, mais c’est aussi l’époque où le shogun Tokugawa a réussi à unifier le Japon et à fonder la ville d’Edo qui devient aujourd’hui la capitale de Tokyo. Ces estampes ont beaucoup influencé des peintres célèbres occidentaux comme Matisse, Monet et Van Gogh. Ces peintures reflètent un monde effervescent et complexe avec des plaisirs subtils et éphémères que la bourgeoisie urbaine appréciait souvent dans la vie quotidienne comme le théâtre, la poésie ou encore la compagnie des courtisanes.

La technique de l’estampe sur bois facilitant la production et la diffusion de masse de ces images peu onéreuses et sous des formats différents a pour but de servir la publicité. Elle commence à se réaliser au début du XIXème siècle avec des illustres artistes issus de l’école Utagawa (Kuniyoshi, Kunishada) dont certaines œuvres ont été choisies et exposées pour le thème intitulé « Reflets du Japon au tournant de la modernité » du musée Cernuschi (Paris).

[RETURN JAPAN]

The art of painting images of the floating world (or ukiyo-e) was born in the Edo period, a time when people were always seeking happiness, but it was also the era when the Tokugawa shogun succeeded in unifying Japan and founding the city of Edo, which today becomes the capital Tokyo. These prints greatly influenced famous Western painters such as Matisse, Monet, and Van Gogh. These paintings reflect an effervescent and complex world with subtle and ephemeral pleasures that the urban bourgeoisie often enjoyed in daily life, such as theater, poetry, or the company of courtesans.

The woodblock printing technique, facilitating the mass production and dissemination of these inexpensive images in various formats, aimed to serve advertising. It began to take shape at the beginning of the 19th century with illustrious artists from the Utagawa school (Kuniyoshi, Kunishada), some of whose works were selected and exhibited for the theme entitled « Reflections of Japan at the Turn of Modernity » at the Cernuschi Museum (Paris).

La Muraille de Chine

j050807 Art, Chine, Culture, Histoire, Lịch sử, Sites touristiques avril 1, 2024décembre 13, 2025

La Muraille de Chine

Vạn Lý Trường Thành

Version française

English version

Vạn lý trường thành gồm rất nhiều đồn lũy quân sự và phòng thủ nằm rải rắc ở các địa điểm khác nhau ở biên giới phía bắc Trung Quốc. Được biết đến với tên tiếng Hoa là “Vạn Lý Trường Thành”, nó bắt đầu ở phía đông tại Sơn Hải Quan, thuộc tỉnh Hà Bắc và kết thúc tại Gia Dục Quan ở phía đông tỉnh Cam Túc. Với chiều dài hơn 5000 cây số, nó là biểu tượng của Trung Quốc ngày nay. Những phần gần Bắc Kinh đã được khôi phục nhưng ở phía Bắc vẫn còn những đoạn tường dễ bị sụp đổ. Công trình phòng thủ rộng lớn này được xây dựng từ thời nhà Chu vào thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên để bảo vệ đất nước tránh sự xâm lăng của dân man rợ ở phương Bắc. Đây là lý do tại sao không chỉ có tường và đường đi cho kỵ sĩ mà còn có cả các tháp canh.

Vào năm 1987, Vạn Lý Trường Thành đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Nó còn được công nhận là công trình kiến trúc nhân tạo duy nhất trên trái đất có thể nhìn thấy từ mặt trăng. Dưới thời Chiến Quốc, các bức tường khác được các lãnh chúa của các vương quốc này dựng lên nhầm bảo vệ đất nước. Các nhà sử học gọi chúng là “ các bức tường thời tiền Tần”. Sau khi đất nước được thống nhất, người ta kể rằng trong giấc mơ, Tần Thủy Hoàng đã nhìn thấy sự tan rã đế chế của mình bởi những kẻ man rợ từ phương Bắc. Bị ám ảnh bởi giấc mơ này, ngài mới giao cho tướng Mộng Điềm liên kết lại các bức tường của sáu nước bị chinh phục này để chống lại bọn man rợ này. Nhà Minh đã thực hiện công việc tu bổ sửa chửa hoàn tất lại kéo dài khoảng 200 năm.

Đây chính là bức tường nhà Minh mà chúng ta thấy ngày nay. Đây cũng là ý kiến của Arthur Waldron, tác giả cuốn sách có tựa đề “Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc. Từ lịch sử đến thần thoại”. Theo ông, bức tường Trung Quốc không thể tiến xa hơn vào cuối thế kỷ 15 và nửa đầu thế kỷ 15. Nó đi từ đèo Shanhaiguan về phía đông và Jiayuguan đèo Jiayu (Jiayuguan) ở phía tây trên chiều dài 5660 cây số. Có thể nói, việc xây dựng Vạn Lý Trường Thành chưa bao giờ bị gián đoạn hoàn toàn trong suốt hai ngàn năm, từ thời Chiến Quốc đến thời nhà Thanh. Theo ghi chép lịch sử, việc xây dựng nó có huy động hàng trăm ngàn nông dân. Hơn nữa, trong suốt thời gian làm việc ngày đêm , có hơn 1,5 triệu người tham gia, không quên ghi nhận có sự tham gia đông đảo của binh lính. Người Trung Quốc có thói quen nói ai chưa trèo lên Vạn Lý Trường Thành thì không xứng đáng là hảo hán.

Chính vì lý do này mà Vạn Lý Trường Thành là một trong những địa điểm được người Trung Hoa tham quan nhiều nhất. Đây cũng là chiến tuyến ngăn cách người Hung Nô với người Trung Hoa. Nhiều người đã được gửi đến đây và chết ở mặt trận này. Vạn Lý Trường Thành đã chứng kiến nhiều bi kịch của con người và những cuộc chia ly đau đớn và bi thảm. Điều này làm chúng ta nhớ đến bốn câu trong bài thơ hay Lương Châu Từ của nhà thơ nổi tiếng Vương Hàn (Wang Han) ở thời nhà Đường:

Rượu bồ đào cùng với chén lưu ly
Muốn uống nhưng tỳ bà đã giục lên ngựa
Say khướt nằm ở sa trường, bác chớ cười
Xưa nay chinh chiến mấy ai trở về.

万里长城

Chúng ta cũng có thể nhớ đến truyền thuyết nổi tiếng nhất của Vạn Lý Trường Thành, đó là truyền thuyết về Mạnh Khương nữ (Meng Jiangnu). Nàng không ngần ngại đi bộ hơn 10.000 dặm để đi kiếm chồng mình, một thư sinh tên là Phạm Hỷ Lương (Fan Qiliang), người được hoàng đế Tần Thủy Hoàng gửi đến đèo Shanhaiguan trong ngày cưới để xây tường thành. Ở đó, nàng biết tin chồng mình đã chết vì đói lạnh và nàng không thể tìm thấy thi thể của chồng. Tuyệt vọng, cô khóc không ngừng suốt 3 ngày 3 đêm. Nước mắt của nàng làm xói mòn một phần thành lũy, giúp nàng tìm thấy thi thể chồng mình bị chôn vùi dưới bức tường. Sau khi chôn cất, nàng tự sát bằng cách lao mình xuống biển.

Ngày nay, ở Sơn Hải Quan (Hà Bắc, Hà Bắc) đã có dựng bàn thờ để tưởng nhớ bà. Cũng tại Sơn Hải Quan , tướng nhà Minh Ngô Tam Quế đã từ chối liên minh với Lý Tự Thành, thủ lĩnh nông dân khởi nghĩa vì lý do đơn giản là Lý Tự Thành cướp vợ thứ của Ngô Tam Quế là Trần Viên Viên nên mở cửa thành đầu quân Mãn Châu. Nhờ đó mới có sự khởi đầu của triều đại nhà Thanh (Mãn Châu).

Sự vững chắc của bức tường thành Vạn Lý này phần lớn là do việc sử dụng gạo nếp và canxi c ủa vôi trong sản xuất vữa vôi dùng để sửa chữa, phục hồi các công trình bằng đá cổ. Theo nhà nghiên cứu người Trung Quốc Zhang Bingjian của Đại học Chiết Giang, đó là Amylopectin (trong tiếng Việt gọi là vữa vôi), một chất có độ bền cơ học cao, giúp các công trình cổ của Trung Quốc, đặc biệt là Vạn Lý Trường Thành, bền vững trước thử thách của thời gian và động đất. Ông đã báo cáo phát hiện này trong bài báo đăng trên tạp chí Hoa Kỳ « Journal of the American Chemical Society, 2010, 132 (19), pp 6855–6861« . Điều này giải thích phong trào biểu tình của quần chúng ở miền nam Trung Quốc, nơi vào thời điểm đó có việc trưng dụng gạo một cách có hệ thống. Mục đích của việc này là dùng để làm vữa nếp và cung cấp thức ăn cho những người chịu có trách nhiệm trùng tu bức tường này vào thời nhà Minh.

Version française

Elle est constituée par un grand nombre de fortifications militaires et défensives dans différents endroits à la frontière nord de la Chine. Etant connue sous le nom chinois de « La longue muraille de dix mille li », elle commence à l’est à Shanhaiguan (Sơn Hải Quan), dans la province du Hebei (Hà Bắc) , et se termine à Jiayuguan (Gia Dục quan) dans la province orientale du Gansu (Cam Túc). Ayant plus de 5000 km, elle est le symbole de la Chine d’aujourd’hui. Les sections proches de Pékin ont été restaurées mais dans le Nord mais il reste encore des pans de murs chancelants. Ce grand ouvrage défensif fut construit à l’époque des Zhou au IXème siècle avant J.C. C’est pourquoi on y trouve non seulement des murs, de pistes cavalières mais aussi des tours de guet. C’est en 1987 que la Grande Muraille est classée au patrimoine mondial de l’UNESCO . Elle est reconnue aussi comme le seul ouvrage construit par l’homme sur la terre que l’on puisse voir depuis la lune.

À l’époque des Royaumes Combattants, d’autres murs furent construits par les seigneurs de ces royaumes dans le but de défendre leur pays. Les historiens les qualifient de « murs pré-Qin ». Après l’unification du pays, on dit que dans son rêve, l’empereur des Qin Shi Huang Di aurait vu l’occupation de son empire par les barbares du Nord. Hanté par ce songe, il a chargé le général Meng Tian (Mộng Điềm) de relier les murs de ces six états conquis dans le but de contrer ces barbares. La dynastie des Ming a effectué les travaux de rénovation d’une durée approximative de 200 ans.

C’est la muraille des Ming qu’on voit aujourd’hui. C’est aussi l’avis de Arthur Waldron, auteur du livre intitulé « The Great Wall of China. From history to myth« . Pour ce dernier, la Muraille de Chine ne va pas plus loin au delà de la fin du XVème siècle. Elle va de Shanhaiguan (la passe Shanhai à l’est) et à Jiayuguan (la passe Jiayu à l’ouest) sur une longueur de 5660km. On peut dire que la construction de la grande muraille n’a jamais été interrompue complètement durant 2000 ans, de l’époque des Royaumes Combattants jusqu’à la dynastie des Qing. D’après les registres historiques, sa construction a mobilisé des centaines de milliers de paysans. De plus, durant les périodes de travaux intensifs, plus de 1,5 millions de personnes y sont engagées également sans oublier de noter aussi la participation massive de soldats. Les Chinois ont l’habitude de dire que celui qui n’est pas monté encore sur la Muraille de Chine ne mérite pas d’être un homme valeureux. »Bất đáo Trường Thành phi hảo hán (Chưa đến Vạn lý trường thành chưa phải là hảo hán« . C’est pour cette raison que la Muraille de Chine est l’un des sites les plus visités par les Chinois. Elle est aussi la ligne de front séparant les Barbares des Chinois. Beaucoup de gens ont été envoyés et péri sur ce front. La Muraille de Chine est témoin de plusieurs drames humains et de séparations douloureuses et tragiques. Cela nous fait rappeler les quatre vers du beau poème Liangzhu (Lương Châu Từ) du célèbre poète chinois Vương Hàn (Wang Han) à l’époque de la dynastie des Tang (Nhà Đường):

Bồ đào mỹ tửu dạng quang bôi
Dục ẩm tì bà mã thượng thôi
Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu
cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi

Il y a du vin rouge contenu dans ma coupelle étincelante et translucide
Malgré l’envie de le boire, je suis pressé de monter à cheval à cause du son du pipa
Ne ricanez pas si vous me voyez étendu et ivre mort sur le champ de bataille
Depuis toujours et de toutes les guerres, combien de gens en sont-ils revenus?

万里长城

On peut se remémorer aussi la plus célèbre légende de la Muraille de Chine, celle de la pleureuse Mạnh Khương nữ (Meng Jiangnu). Celle-ci n’hésite à marcher plus de 10.000 li pour aller chercher son mari, un étudiant nommé Fan Qiliang (Phạm Hỷ Lương) que l’empereur de Chine Shi Huang Di a envoyé le jour de son mariage à la passe de Shanhaiguan pour construire la muraille. Sur place, elle apprend le décès de son mari mort de faim et de froid et elle ne réussit pas à retrouver son corps. Désespérée, elle pleure incessamment durant 3 jours et 3 nuits. Ses larmes érodent une portion du rempart, ce qui lui permet de retrouver le corps de son mari enseveli sous la muraille. Après l’enterrement, elle se suicide en se jetant dans la mer.

Aujourd’hui, à Shanhaiguan (Sơn Hải Quan) (Hebei, Hà Bắc), il y a l’autel érigé en l’honneur de cette dame. C’est aussi à Shanhaiguan (Sơn Hải Quan) que le général chinois Wu Sanggui (Ngô Tam Quế) de la dynastie des Ming qui refuse de s’allier à Li Zicheng ( Lý Tự Thành ), le chef des rebelles paysans pour la simple raison que ce dernier s’empare de sa concubine Chen Yuanyuan (Trần Viên Viên), a ouvert la porte aux armées mandchoues. C’est ainsi que débute la dynastie des Qing.

La solidité de cette muraille est due en grande partie à l’utilisation du riz glutineux et du calcium de la chaux (vôi) dans la fabrication du mortier servant à la réparation et à la restauration des anciennes constructions en pierres et en roches. Selon le chercheur chinois Zhang Bingjian de l’université Zhejiang ( Chiết Giang), c’est l’Amylopectine (ou vữa en vietnamien ), une substance à haute résistance mécanique qui permet aux constructions anciennes chinoises, en particulier la Muraille de Chine, de résister à l’épreuve du temps et au séisme. Il a rapporté cette découverte dans son article publié dans le journal américain « Journal of the American Chemical Society, 2010, 132 (19), pp 6855–6861« . Cela donne l’explication au mouvement des protestations populaires ayant lieu au sud de la Chine où il y a en ce temps-là la réquisition systématique du riz. Celle-ci a pour but de servir à fabriquer le mortier glutineux et à nourrir les gens chargés de restaurer cette muraille à l’époque des Ming.

English version

It consists of a large number of military and defensive fortifications in different locations on the northern border of China. Known by the Chinese name « The Ten Thousand Li Long Wall », it begins in the east at Shanhaiguan (Sơn Hải Quan), in Hebei Province (Hà Bắc), and ends at Jiayuguan (Gia Dục quan) in the eastern province of Gansu (Cam Túc). With a length of more than 5,000 km, it is the symbol of today’s China. The sections near Beijing have been restored, but in the north, there are still sections of shaky walls. This great defensive work was built during the Zhou period in the 9th century BC. Therefore, it contains not only walls, bridleways but also watchtowers. The Great Wall was declared a UNESCO World Heritage Site in 1987. It is also recognized as the only man-made structure on Earth that can be seen from the moon.

During the Warring States period, other walls were built by the lords of these kingdoms to defend their countries. Historians refer to these as the « pre-Qin walls. » After the unification of the country, it is said that in his dream, the Qin emperor Shi Huang Di saw the occupation of his empire by the northern barbarians. Haunted by this dream, he commissioned General Meng Tian (Mộng Điềm) to connect the walls of these six conquered states in order to counter these barbarians. The Ming Dynasty carried out the renovation work, which lasted approximately 200 years.

This is the Ming wall that we see today. This is also the opinion of Arthur Waldron, author of the book « The Great Wall of China. From History to Myth. » For him, the Great Wall of China does not extend beyond the end of the 15th century. It runs from Shanhaiguan (the Shanhai Pass in the east) to Jiayuguan (the Jiayu Pass in the west) over a length of 5660 km. It can be said that the construction of the Great Wall was never completely interrupted for 2000 years, from the Warring States period to the Qing Dynasty. According to historical records, its construction mobilized hundreds of thousands of peasants. In addition, during periods of intensive work, more than 1.5 million people were also engaged in it, not to mention the massive participation of soldiers. The Chinese are accustomed to saying that he who has not yet climbed the Great Wall of China does not deserve to be a valiant man. « Bất đáo Trường Thành phi hảo hán (Chưa đến Vạn lý trường thành chưa phải là hảo hán ». This is why the Great Wall of China is one of the most visited sites by the Chinese. It is also the front line separating the Barbarians from the Chinese. Many people were sent and perished on this front. The Great Wall of China is witness to several human dramas and painful and tragic separations. This reminds us of the four lines of the beautiful poem Liangzhu (Lương Châu Từ) by the famous Chinese poet Vương Hàn (Wang Han) at the time of the Tang Dynasty (Nhà Đường):

Bồ đào mỹ tửu dạng quang bôi
Dục ẩm tì bà mã thượng thôi
Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu
cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi

There’s red wine in my sparkling, translucent bowl.
Despite the urge to drink it, I’m in a hurry to get on horseback because of the sound of the pipa.
Don’t sneer if you see me lying dead drunk on the battlefield.
Since the dawn of time, and from all the wars, how many people have returned?

万里长城

We can also recall the most famous legend of the Great Wall of China, that of the mourner Mạnh Khương nữ (Meng Jiangnu). She did not hesitate to walk more than 10,000 li to fetch her husband, a student named Fan Qiliang (Phạm Hỷ Lương) whom the Emperor of China Shi Huang Di sent on the day of his wedding to the Shanhaiguan pass to build the wall. There, she learned of the death of her husband who had died of hunger and cold and she was unable to find his body. Desperate, she cried incessantly for 3 days and 3 nights. Her tears eroded a portion of the rampart, which allowed her to find the body of her husband buried under the wall. After the burial, she committed suicide by throwing herself into the sea.

Today, in Shanhaiguan (Sơn Hải Quan) (Hebei, Hà Bắc), there is the altar erected in honor of this lady. It is also in Shanhaiguan (Sơn Hải Quan) that the Chinese general Wu Sanggui (Ngô Tam Quế) of the Ming dynasty, who refused to ally himself with Li Zicheng (Lý Tự Thành), the leader of the peasant rebels for the simple reason that the latter seized his concubine Chen Yuanyuan (Trần Viên Viên), opened the door to the Manchu armies. This is how the Qing dynasty began.

The strength of this wall is largely due to the use of glutinous rice and lime calcium (vôi) in the manufacture of mortar used for the repair and restoration of ancient stone and rock constructions. According to Chinese researcher Zhang Bingjian of Zhejiang University (Chiết Giang), it is Amylopectin (or vữa in Vietnamese), a substance with high mechanical resistance that allows ancient Chinese constructions, in particular the Great Wall of China, to withstand the test of time and earthquakes. He reported this discovery in his article published in the American journal « Journal of the American Chemical Society, 2010, 132 (19), pp 6855–6861 ». This explains the movement of popular protests taking place in southern China where at that time there was the systematic requisition of rice. This was used to make glutinous mortar and to feed the people responsible for restoring this wall during the Ming era.

[Retour CHINE]

Thập Tam Lăng ( 13 Mausolées des Ming)

j050807 Art, Chine, Culture, Histoire, Lịch sử, tourisme mars 17, 2024septembre 20, 2025Art, Chine, culture, Histoire, lịch sữ

Thập Tam Lăng nhà Minh

Ming Shisan Ling

Version française

English version

Mười ba lăng mộ nhà Minh nằm trong một thung lũng rộng phía nam núi Thiên Thọ, cách Bắc Kinh khoảng 42 cây số. Thung lũng này được chọn vì đáp ứng được tiêu chí về Phong Thủy. Nó được bao bọc ba mặt ở phía bắc nhờ có một dãy núi còn về phía nam nhờ sự hiện diên một khe hở để tránh được các thần linh ma quỷ từ gió bắc mang đến. Tổng cộng có 13 trong số 16 hoàng đế của nhà Minh, 23 hoàng hậu, một phi tần nhất phẩm cùng một số phi tần được an nghỉ tại nơi thung lũng bình yên này. Có ba vị hoàng đế nhà Minh không được chôn cất ở nơi nầy.

Nằm ở trung tâm nghĩa trang, thì có ngôi mộ của Chu Đệ (Trường Lăng) được xem là nổi bật với kích thước to lớn so với mười hai lăng mộ khác. Nó cũng là ngôi mộ đầu tiên được xây dựng ở đây với 60 cột gỗ lim cao có 12 mét và có đường kính 1 mét được đưa từ vùng rừng sâu của Vân Nam và Tứ Xuyên mang về Bắc Kinh và cũng là nơi tổ chức mọi hoạt động cúng tế. Còn các ngôi mộ khác của các hoàng đế nhà Minh thì được sắp xếp theo mô hình cây quạt xung quanh con đường chính thiêng liêng được gọi là « Thần Đạo » (Shendao)

Dọc hai bên của con đường dài này thì có 36 bức tượng bằng đá, 12 vị quan chức dân sự và quân sự, và 12 cặp động vật (sư tử, lạc đà, kỳ lân, voi, ngựa và con vật tưởng tượng). Ngôi mộ của Chu Đệ (Yong Le) vẫn còn nguyên vẹn. Nhưng chúng ta cũng biết rằng khi ông được an táng, có 16 phi tần cũng bị chôn sống. Phong tục dã man này đã bị bãi bỏ sau đó vào thế kỷ 15 dưới thời vua Minh Thần Tông (Vạn Lịch).

Khi còn sống, Hoàng đế Vạn Lịch bắt đầu xây dựng Định Lăng vào năm 1584. Điều này khiến nhà nước tốn một khoản tiền đáng kể. Không biết cấu trúc bên trong của ngôi mộ này, giáo sư Xia Nai, giám đốc Viện Khảo cổ học Bắc Kinh phải thực hiện cuộc khảo sát đầu tiên về Định Lăng vào năm 1956 và phát hiện ra ngôi mộ nầy chưa bao giờ bị xâm phạm. Chính nhờ một thẻ bài mới biết ra vị trí của cánh cửa ở trong bức tường với cơ chế bí mật được chôn sâu khoảng chừng 11 thước dưới lòng đất, ông mới thành công trong việc mở được ngôi mộ này cũng như các căn phòng phụ của nó.

Điều này dẫn đến sự tìm thấy phòng chôn cất của Vạn Lịch và hai bà hoàng hậu Tiêu Duẩn và Tiêu Cảnh. Ngoài ra còn có một số lượng lớn các đồ vật quý giá (trang sức bằng ngọc bích, gốm sứ ba màu, meiping (một lọại bình sứ ) vân vân ) trong 26 chiếc rương sơn mài màu đỏ tía được cất giử ở phòng phía sau cùng.

Điều này dẫn đến sự tìm thấy phòng chôn cất của Vạn Lịch và hai bà hoàng hậu. Ngoài ra còn có một số lượng lớn các đồ vật quý giá (trang sức bằng ngọc bích, gốm sứ ba màu, meiping (một lọại bình sứ ) vân vân ) trong 26 chiếc rương sơn mài màu đỏ tía được cất giử ở phòng phía sau cùng. Hiện tại, ngôi mộ duy nhất mà có thể du khách được truy cập đó lăng của Wanli (1573-1620) (Vạn Lịch). Bà hoàng hậu (Hiếu Đoan Văn Hoàng hậu) và bà hoàng quí phi (Hiếu Tĩnh Hoàng hậu) được chôn cất bên cạnh hoàng đế.

Cung điện dưới lòng đất nầy có diện tích 1195 thước vuông, sâu 27 mét. Nó được có 5 phòng: phòng phía trước, phòng trung tâm, phòng phía sau cũng như hai phòng bên. Nó được xây dựng bởi 30.000 công nhân sau sáu năm. Phòng trung tâm và phòng phía trước tạo thành một hành lang dài vuông góc với phòng phía sau. Tất cả các phòng đều được ngăn cách với nhau bằng một cánh cửa lớn bằng đá cẩm thạch màu trắng được trang trí bằng những tác phẩm điêu khắc tinh xảo. Ngoài ra còn có 3 chiếc ngai bằng đá cẩm thạch dành riêng cho người đã khuất ở gian giữa.

Ngoại trừ tấm bia mộ của Chu Đệ mà người kế vị ông để lại hơn 3000 chữ ca ngợi công đức của cha mình, chúng ta không tìm thấy chữ viết nào trên tấm bia của các ngôi mộ khác. Đây là một bí ẩn mà các nhà sử học cần phải giải quyết. Một số người cho rằng các hoàng đế nhà Minh đã bãi bỏ tục lệ này vì sợ bị hậu thế chỉ trích, chế giễu vì hành vi sai trái, trụy lạc. Một số người khác lại ủng hộ sự chấp nhận thái độ của Vũ Tắc Thiên thời nhà Đường bởi các hoàng đế nhà Minh. Bà nầy không để lại dấu vết gì cả để khỏi bị chỉ trích vì bà biết cách cư xử của mình không thể hoàn hảo.

13 TOMBEAUX DES MING

Version française

Les tombeaux des Ming sont situés dans une large vallée au sud de la montagne Tianshou (Thiên Thọ) loin de Pékin à peu près de 42 kilomètres. Cette vallée a été choisie car elle répond aux critères de Fengshui (Phong Thủy). Elle est encadrée au nord sur ses trois côtés par une chaîne de montagnes et au sud par une ouverture, ce qui lui permet d’être protégée contre les mauvais esprits emmenés par les vents du Nord. Il y a en tout 13 des 16 empereurs des Ming, 23 impératrices, une concubine de premier rang et une douzaine de concubines impériales qui ont reposé dans cette vallée paisible. Trois empereurs des Ming ne sont pas enterrés ici.

Située au centre du cimetière, la sépulture de Yong Le (Trường Lăng) se fait remarquer par sa taille imposante par rapport aux douze autres mausolées avec 60 colonnes en bois de fer (gỗ lim) ayant 12 mètres de haut et un diamètre d’un mètre, ramenés de la région forestière de Yunnan et Sichuan jusqu’à Pékin. Elle est aussi la première à y être construite. Les autres tombeaux des empereurs des Ming sont disposés en éventail autour de la voie principale sacrée (Shendao). Cette longue allée est bordée de 36 statues de pierre, 12 dignitaires civils et militaires et 12 paires d’animaux (lions, chameaux, licornes, éléphants, chevaux et chimères). Le tombeau de Yong Le est resté inviolé. Mais on sait qu’au moment de son enterrement, 16 concubines furent emmurées vivantes à son côté. Cette coutume fut abolie après au XVème siècle.

De son vivant, l’empereur Wan Li commença à construire en 1584 son tombeau Dingling (tombeau de la tranquillité)(Định Lăng). Celui-ci coûte une somme considérable à l’état. Ignorant la structure interne de ce tombeau, le professeur Xia Nai, directeur de l’institut d’archéologie de Pékin, effectua le premier sondage sur le Dingling en 1956 et découvrit ce tombeau inviolé. Grâce à une tablette indiquant l’emplacement de la porte du mur au mécanisme secret enfoui à trente cinq pieds sous terre, il réussit à ouvrir ce tombeau ainsi que ses chambres annexes. Cela permet de retrouver la chambre funéraire de Wanli et de ses 2 impératrices Xiao Duan et Xiaojing. On trouve également un grand nombre d’objets précieux (parures de jade, des céramiques à trois couleurs, des meiping etc. ) dans les 26 coffres en laque pourpre rangés dans la salle du fond. Pour le moment, le seul tombeau accessible aux visiteurs est celui de Wanli ( 1573-1620) (Vạn Lịch en vietnamien). L’impératrice et la première concubine impériale (Hoàng Qúi Phi) furent enterrées à leur mort au côté de l’empereur.

Le palais souterrain d’une superficie de 1195 m2 se trouve à 27 mètres de profondeur. Il est constitué de 5 salles: la salle antérieure, la salle centrale, la salle postérieure ainsi que deux salles latérales. Il a été construit par 30.000 ouvriers au bout de six ans. La salle centrale et la salle antérieure forment un long couloir directement perpendiculaire à la salle de fond. Toutes les salles sont isolées les unes des autres par une grande porte en marbre blanc décorée de fines sculptures. On trouve aussi 3 trônes en marbre réservés pour les défunts dans la chambre centrale.

Excepté le stèle du tombeau de Yong Le sur lequel son successeur a laissé plus de 3000 mots vantant les mérites et les vertus de son père, on ne trouve aucune écriture sur les stèles des autres tombeaux. C’est une énigme à élucider pour les historiens. Certains pensent que les empereurs des Ming abolirent cette tradition par peur d’être critiqués et ridiculisés par la postérité à cause de leur mauvaise conduite et de leur débauche. D’autres penchent en faveur de l’adoption de l’attitude de Wu Ze Tian (Vũ Tắc Thiên) de la dynastie des Tang par les empereurs des Ming. Celle-ci ne laisse aucune trace écrite afin de ne pas être critiquée car elle savait que son comportement n’était pas irréprochable.

English version

The Ming Tombs are located in a wide valley south of Tianshou Mountain (Thiên Thọ), about 42 kilometers from Beijing. This valley was chosen because it meets the criteria of Fengshui (Phong Thủy). It is framed on three sides by a mountain range to the north and by an opening to the south, which allows it to be protected against evil spirits carried by the north winds. In all, 13 of the 16 Ming emperors, 23 empresses, one first-rank concubine, and a dozen imperial concubines were laid to rest in this peaceful valley. Three Ming emperors are not buried here.

Located in the center of the cemetery, Yong Le’s tomb (Trường Lăng) stands out for its imposing size compared to the twelve other mausoleums, with 60 ironwood columns (gỗ lim) 12 meters high and one meter in diameter, brought from the forest region of Yunnan and Sichuan to Beijing. It was also the first to be built there. The other tombs of the Ming emperors are arranged in a fan shape around the main sacred path (Shendao). This long path is lined with 36 stone statues, 12 civil and military dignitaries and 12 pairs of animals (lions, camels, unicorns, elephants, horses and chimeras). Yong Le’s tomb has remained inviolate. But it is known that at the time of his burial, 16 concubines were walled up alive beside him. This custom was abolished after the 15th century.

During his lifetime, Emperor Wan Li began building his Dingling Tomb (Tomb of Tranquility) (Định Lăng) in 1584. It cost the state a considerable amount of money. Unaware of the internal structure of this tomb, Professor Xia Nai, director of the Beijing Institute of Archaeology, carried out the first survey of the Dingling in 1956 and discovered this inviolate tomb. Thanks to a tablet indicating the location of the door of the wall with the secret mechanism buried 35 feet underground, he succeeded in opening this tomb as well as its annex chambers. This allows us to find the burial chamber of Wanli and his two empresses Xiao Duan and Xiaojing. A large number of precious objects (jade ornaments, three-color ceramics, meiping, etc.) are also found in the 26 purple lacquer chests stored in the back room. Currently, the only tomb open to visitors is Wanli Tomb (1573-1620) (Vạn Lịch in Vietnamese). The empress and the first imperial concubine (Hoàng Qúi Phi) were buried at the emperor’s side upon their death.

The underground palace, covering an area of 1,195 square meters, is located 27 meters underground. It consists of five rooms: the front room, the central room, the rear room, and two side rooms. It was built by 30,000 workers over a period of six years. The central room and the front room form a long corridor directly perpendicular to the rear room. All the rooms are separated from each other by a large white marble door decorated with fine carvings. There are also three marble thrones reserved for the deceased in the central chamber.

Apart from the stele of Yong Le’s tomb, on which his successor left more than 3,000 words extolling the merits and virtues of his father, no writings are found on the stelae of the other tombs. This remains a mystery for historians to solve. Some believe that the Ming emperors abolished this tradition out of fear of being criticized and ridiculed by posterity for their misconduct and debauchery. Others believe that the Ming emperors adopted the attitude of Wu Ze Tian (Vũ Tắc Thiên) of the Tang Dynasty. She left no written records so as not to be criticized because she knew her behavior was not beyond reproach.

Poétesse Huyện Thanh Quan

j050807 Littérature, Văn Hóa, Vietnam mars 4, 2024novembre 7, 2025

Version française
Version anglaise

Ít ai biết tên thật của bà trong làng văn học Việt Nam ở đầu thế kỷ XIX. Chỉ gọi bà là bà huyện Thanh Quan vì chồng bà tên là Lưu Nghị, có đậu cử nhân năm 1821 (Minh Mạng thứ 2) và có một thời làm tri huyện Thanh Quan (tỉnh Thái Bình). Thật sự tên thật của bà là Nguyễn Thị Hinh người phường Nghi Tâm, huyện Vĩnh Thuận, gần Hồ Tây, quận Tây Hồ (Hà Nội). Cha của bà là ông Nguyễn Lý (1755-1837) đỗ thủ khoa năm 1783 dưới đời vua Lê Hiến Tông. Qua các bài thơ nôm bi thương của bà, chúng ta thường thấy có sự nhớ thương day dứt không nguôi, có một nỗi buồn của nữ sĩ đa tài về những sự thay đổi của cảnh vật thâm trầm nhất là Thăng Long nơi mà sinh ra cũng không còn là kinh đô của đất nước mà là Huế. Còn chồng bà cũng bị cách chức một thời sau đó được thăng lên chức Bát phẩm Thư lại bộ Hình và mất sớm ở tuổi 43. Bà rất nỗi tiếng « hay chữ » nhất là về loại thơ Đường. Loại thơ nầy còn được gọi là cổ thi vì được dùng cho việc thi cử tuyển chọn nhân tài, rất phổ biến ở Việt Nam vào thời Bắc thuộc (Nhà Đường). Bởi vậy thơ nầy mới có tên là thơ Đường.

Lọai thơ nầy chỉ vỏn vẹn có 8 câu ; mỗi câu 7 chữ tức là có tất cả là 8×7= 56 chữ thế mà bà mô tả và dựng lên được một cách tài tình, một bức tranh tuyệt vời từ ngọai cảnh lẫn nội dung. Tuy nhiên thể thơ nầy nó có luật rất chặt chẽ và được điều chỉnh bởi ba quy tắc thiết yếu :vần, điệu và đối khiến ở Việt Nam từ 1925 thì các thi sĩ không còn tôn trọng quy luật bằng-trắc để có thể hiện được sự lãng mạn của mình trong từng câu thơ. Nhưng những bài thơ thất ngôn bát cú của bà Thanh Quan thì phải xem đây là những viên ngọc quý trong làng văn học Việt Nam. Bà đã thành công trong việc vẽ được một cảnh quan nhỏ bé với 56 chữ và bày tỏ cảm xúc sâu sắc của mình một cách tinh tế và sử dụng ngôn ngữ Hán Việt trong thể thơ thất ngôn bát cú một cách điêu luyện.Theo nhà nghiên cứu Trần Cửu Chấn, thành viên của Viện hàn lâm văn học và nghệ thuật Paris thì các bài thơ của bà được xem như là những viên ngọc quý được bà chọn lọc và gọt dũa đặt trên vương miện hay được cắt bằng men.

Các bài thơ Đường của bà không chỉ mang tính chất cổ điển mà còn thể hiện được sự điêu luyện trong cách dùng chữ. Bà còn có tài năng biết biến thành những biểu tượng vô hồn như đá (Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt), nước (Nước còn chau mặt với tang thương), hay cỏ cây (Cỏ cây chen đá, lá chen hoa) thành những vật thể sinh động, còn mang tính và hồn người và còn biết dùng màu sắc đậm nhạt để thể hiện sự tương phản (Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn/ Vàng tỏa non tây bóng ác tà) hay đưa quá khứ về cùng với hiện tại (Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo/Nền cũ lâu đài bóng tịch dương/Ngàn năm gương cũ soi kim cổ) khiến các bài thơ tả cảnh của bà trở thành những bức tranh thiên nhiên tuyệt vời cũng như các bức tranh thủy mà họa sĩ dùng bút lông vẽ trên lụa với sắc thái đậm nhạt nhờ quan sát chính xác.

Những bài thơ Đường của bà rất được các nho gia xưa ngâm nga yêu chuộng. Tuy rằng chỉ tả cảnh và bày tỏ nỗi cảm xúc của mình nhưng lời thơ rất thanh tao của một bà thuộc tầng lớp qúy tộc cao có học thức thường nghĩ ngợi đến nhà, đến nước. Đây là lời nhận xét của nhà nghiên cứu văn học Dương Quảng Hàm. Bà có tấm lòng thương tiếc nhà Lê nhưng đồng thời chỉ bày tỏ tâm sự của một người không bằng lòng với thời cục, mong mỏi sự tốt đẹp như đã có ở một thời xa xôi trước đây mà thôi. (Nghìn năm gương cũ soi kim cổ/ Cảnh đấy người đây luống đoạn trường). Cụ thể bà còn giữ chức Cung Trung Giáo Tập để dạy học cho các công chúa và cung phi dưới thời vua Minh Mang cûa nhà Nguyễn. Có một lần vua Minh Mạng có một bộ chén kiểu của Trung Quốc mới đưa sang và vẽ sơn thủy Việt Nam cũng như một số đồ sứ kiểu thời đó. Vua mới khoe và ban phép cho bà được làm một bài thơ nôm. Bà liền làm ngay hai câu thơ như sau :

Như in thảo mộc trời Nam lại
Đem cả sơn hà đất Bắc sang.

khiến làm vua rất hài lòng và thích thú. Phài nói người Trung Hoa hay thường xem trọng sơn hà nên thường thấy ở trên các đồ kiểu còn ở Việt nam ta thì rất hướng về ruộng lúa xanh tươi thế mà bà biết vận dụng thành thạo chữ nôm để có hai câu thơ đối gợi ý tuyệt vời.

Nhưng sau khi chồng bà qua đời, một tháng sau bà xin về hưu và trở về sinh sống ở quê quán của mình cùng 4 đứa con. Bà mất đi ở tuổi 43 vào năm 1848.(1805-1848)

Các bài thơ nôm của bà tuy không nhiều chỉ có 6 bài nhưng thể hiện được tinh thần thanh cao của các nho sĩ, cùng với tinh túy của Đường thi. Viết chữ Hán thì đã khó mà sang chữ Nôm thì càng khó hơn vì khó học mà còn dùng lời văn trang nhã, điêu luyện và ngắn gọn như bà để giữ được quy tắc chặt chẽ của thơ Đường. Thật không có ai có thể bằng bà đựợc nhất là bà biết dùng ngoại cảnh để bày tỏ nỗi cô đơn và tâm trạng của mình. Bà cũng không biết cùng ai để chia sẻ cái ray rứt ở trong lòng (Một mảnh tình riêng ta với ta./Lấy ai mà kể nổi hàn ôn?). Bà luôn luôn tiếc nuối xót xa về quá khứ với một tâm hồn thanh cao lúc nào cũng hướng về gia đình và quê hương.

QUA ĐÈO NGANG

Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa
Lom khom dưới núí, tiều vài chú
Lác đác bên sông, chợ mâý nhà
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc
Thương nhà, mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại: trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta.

THĂNG LONG HOÀI CỔ

Tạo hoá gây chi cuộc hí trường
Đến nay thắm thoát mấy tinh sương
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương.
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt
Nước còn cau mặt với tang thương
Nghìn năm gương cũ soi kim cổ
Cảnh đấy, người đây luống đoạn trường.

CẢNH CHIỀU HÔM

Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn,
Tiếng ốc đưa xa vẳng trống đồn
Gác mái, ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
Ngàn mai, gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu, sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn chương đài, người lữ thứ
Lấy ai mà kể nổi hàn ôn?

CHIỀU HÔM NHỚ NHÀ

Vàng tỏa non tây bóng ác tà
Đầm đầm ngọn cỏ tuyết phun hoa
Ngàn mai lác đác chim về tổ
Dậm liễu bâng khuâng khách nhớ nhà
Còi mục gác trăng miền khoáng dã
Chài ngư tung gió bãi bình sa
Lòng quê một bước dường ngao ngán
Mấy kẻ chung tình có thấu là..?

CHÙA TRẤN BẮC

Trấn bắc hành cung cỏ dãi dầu
Ai đi qua đó chạnh niềm đau
Mấy tòa sen rớt mùi hương ngự
Năm thức mây phong nếp áo chầu
Sóng lớp phế hưng coi đã rộn
Chuông hồi kim cổ lắng càng mau
Người xưa cảnh cũ nào đâu tá
Ngơ ngẩn lòng thu khách bạc đầu

CẢNH THU

Thấp thoáng non tiên lác đác mưa
Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ
Xanh um cổ thụ tròn xoe tán,
Trắng xoá tràng giang phẳng lặng tờ.
Bầu dốc giang sơn, say chấp rượu,
Túi lưng phong nguyệt, nặng vì thơ
Cho hay cảnh cũng ưa người nhỉ ?
Thấy cảnh ai mà chẳng ngẩn ngơ ?…

Version française

Peu de gens connaissaient son vrai nom dans la communauté littéraire vietnamienne au début du XIXème siècle. On l’appelait simplement Madame le sous-préfet du district Thanh Quan parce que son mari Lưu Nghi fut reçu aux trois concours de la licence en 1821 sous le règne de l’empereur Minh Mang et fut un temps sous-préfet du district de Thanh Quan (province de Thái Binh). En fait, son vrai nom était Nguyễn Thị Hinh. Elle était issue du village Nghi Tâm du district de Vĩnh Thuận, près du lac de l’Ouest dans l’arrondissement de Tây Hồ (Hanoï). Son père était Mr Nguyễn Lý (1755-1837) ayant eu réussi être le premier dans le concours interprovincial en 1783 sous le règne du roi Lê Hiến Tông. À travers à ses poèmes élégiaques, nous remarquons toujours la douleur et la tristesse sempiternelle de la poétesse talentueuse face aux changements ayant un profond impact au paysage, en particulier à l’ancienne capitale Thăng Long où elle est née. Cette dernière n’était plus la capitale du pays mais c’était plutôt Huế. Son mari fut licencié durant un certain temps avant d’être promu au poste de secrétaire du Ministère de la Justice. Il fut décédé prématurément à l’âge de 43 ans. Elle a un penchant pour la versification Tang. Ce type de poésie est également appelé la poésie antique car il est utilisé dans les concours destinés à recruter des gens de talent et il est très populaire au Vietnam durant la période de domination des gens du Nord (dynastie des Tang). C’est pourquoi il s’appelle la poésie des Tang.

Ce type de poème composé seulement de 8 vers de 7 pieds permet d’avoir un total de 8 × 7 = 56 mots. Pourtant la poétesse réussit à décrire avec ingéniosité un magnifique tableau porté à la fois sur le paysage externe et le contenu. Cependant, ce poème des Tang a des règles très strictes et est régie par trois principes essentiels: la rime, le rythme et le parallélisme. Depuis 1925 au Vietnam, les poètes ne respectent plus les règles de la métrique pour s’exprimer librement dans le but d’obtenir le lyrisme dans chaque vers. Mais les poèmes des Tang de Mme Thanh Quan doivent être considérés comme un joyau précieux dans le monde littéraire vietnamien. Elle a réussi à décrire et à brosser un petit paysage avec 56 mots et a exprimé ses profonds sentiments de manière raffinée. Elle a utilisé la langue sino-vietnamienne sous une forme poétique de 8 vers de 7 pieds avec adresse. Selon le chercheur Trần Cửu Chấn, membre de à l’Académie des Lettres et des Arts de Paris, ses poèmes Tang sont considérés comme des perles précieuses qu’elle sélectionne, polit et met sur une couronne en or ou ciselée en émail.

Ses poèmes n’ont pas seulement le caractère classique mais ils traduisent aussi la virtuosité dans l’utilisation des mots. Elle a également le talent de savoir transformer des éléments sans vie tels que la pierre (la pierre reste toujours impassible au fil du temps), l’eau (l’eau se montre indignée devant l’instabilité des choses de la vie) ou l’herbe et les arbres (l’herbe et les arbres s’intercalent avec les rochers tandis que les feuilles s’introduisent au sein des fleurs) en des êtres vivants ayant la nature humaine et l’âme et utiliser des couleurs foncée et claire pour faire sortir les contrastes (Sous le ciel blafard, le soir ramène les ombres du crépuscule / Le jaune brille sur les montagnes de l’ouest sous les rayons du soleil couchant) ou rapprocher le passé du présent (Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo/ Sur la vieille voie prise par les calèches, se promène l’âme des herbes d’automne)(Nền cũ lâu đài bóng tịch dương/ Les vestiges du palais somptueux sont éclairés par les rayons du soleil couchant) (Ngàn năm gương cũ soi kim cổ/ Au fil des siècles, dans ce miroir antique, on met en parallèle le passé et le présent). Cela fait de ses poèmes Tang décrivant des scènes de paysage en de merveilleuses peintures naturelles comme les aquarelles que l’artiste réussit à peindre au pinceau sur le tissu en soie avec des nuances entre le foncé et clair à l’aide d’une observation rigoureuse.

Ses poèmes des Tang sont très appréciés par les anciens érudits confucéens. Bien qu’ils ne fassent que décrire le paysage et exprimer ses sentiments, les termes employés sont tellement raffinés et écrits par une dame aristocratique très instruite qui pense souvent à son foyer et à son pays. C’est le commentaire du chercheur littéraire Dương Quảng Hàm. Elle avait un attachement profond à la dynastie des Lê mais en même temps elle n’exprimait que les sentiments de quelqu’un qui n’était pas satisfait de la situation actuelle et qui espérait de retrouver ce qui existait auparavant. ( Ngàn năm gương cũ soi kim cổ/Cảnh đấy người đây luống đoạn trường) (Devant ce tableau, mes entrailles se sentent déchirées en morceaux). La preuve est qu’elle acceptait la tâche d’enseigner les princesses et les concubines sous le règne de l’empereur Minh Mạng de la dynastie des Nguyễn. Une fois, ce dernier reçut un nouvel service à thé en céramique venant de la Chine et ayant pour décor le paysage du Vietnam. Il le montra à ses subordonnés et demanda à la poétesse de composer un distique. Elle ne tarda pas à improviser les deux sentences suivantes:

Như in thảo mộc trời Nam lại
Đem cả sơn hà đất Bắc sang.

L’herbe et les arbres du Sud sont reproduits visiblement sur la céramique ainsi que les monts et fleuves du Nord ainsi ramenés.

Sa spontanéité rendit satisfait l’empereur. Il faut reconnaitre que les Chinois font souvent attention aux montagnes et aux fleuves qu’on retrouve souvent sur les objets de décoration. Par contre au Vietnam, on s’attache à la luxuriance des rizières. Elle réussit à saisir l’essentiel et à composer ces deux vers parallèles tout en sachant respecter strictement les règles de poésie des Tang. Lors du décès de son mari, un mois plus tard, elle demanda au roi de lui permettre de désister sa fonction et retourner à sa terre natale avec ses quatre enfants. Elle mourut en l’an 1848 lorsqu’elle n’avait que 43 ans. (1805-1848)

Étant en nombre limité (6 en tout), ses poèmes réussissent à refléter l’esprit noble des poètes et la quintessence de la poésie des Tang. La composition de ces poèmes est déjà difficile en caractères chinois mais elle parait insurmontable en caractères démotiques dans la mesure où il faut respecter en plus les règles strictes de la poésie des Tang. Peu de gens arrivent à l’égaler car elle sait utiliser des mots avec une rare finesse de langage pour révéler sa solitude et son état d’âme tout en s’appuyant sur le pittoresque des scènes de la nature. Elle ne sait non plus à qui elle peut révéler ses confidences. (Một mảnh tình riêng ta với ta./Lấy ai mà kể nổi hàn ôn?). Sous le poids de son état d’âme, elle se sent seule avec soi-même. Elle continue à éprouver des regrets et se retourner vers le passé avec son esprit noble et à penser sans cesse à son foyer et à sa terre natale.

LE COL DE LA PORTE D’ANNAM (*)

Au moment je gravis le Col de la Porte d’Annam, les ombres du crépuscule s’allongent vers l’occident
L’herbe et les arbres s’introduisent dans les rochers, les fleurs éclosent au milieu des feuilles.
Au pied de la montagne marchent quelques bûcherons , le dos courbé sous le faix;
Sur l’autre côté de la rivière s’élève un marché formé de quelques cases éparses.
En pensant avec douleur à la patrie absente le râle d’eau gémit sans arrêts,
Oppressée par l’attachement au foyer, la perdrix pusse des cris ininterrompus.
Je m’arrête sur le chemin et ne vois autour de moi que ciel, montagnes et mer;
Sous le poids de cet état d’âme, je me sens seule avec moi-même.

CRÉPUSCULE (*)

Sous un ciel blafard, le soir ramène les ombres du crépuscule
Au loin le son de la trompe des veilleurs répond au tam-tam du poste de garde.
Déposant sa rame, le vieux pêcheur regagne sa station lointaine;
Le jeune bouvier frappant sur les cornes de son buffle, retourne au hameau solitaire.
Les oiseaux volent avec effort vers les immenses touffes d’abricotiers qui ondulent sous le vent;
Le voyageur presse le pas sur la route que bordent les saules enveloppés de brume.
Moi je reste au logis ; vous , vous êtes en voyage;
À qui pourrais-je exprimer toutes mes confidences?

(*) Extrait du livre intitulé « Les grandes poétesses du Vietnam« , Auteur Trần Cửu Chấn. éditions Thế Giới

English version

Few people knew her real name in the Vietnamese literary community at the beginning of the 19th century. She was simply called Madame the sub-prefect of Thanh Quan district because her husband Lưu Nghi passed the three licensing exams in 1821 under the reign of Emperor Minh Mang and was at one time the sub-prefect of Thanh Quan district (Thái Binh province). In fact, her real name was Nguyễn Thị Hinh. She came from Nghi Tâm village in Vĩnh Thuận district, near West Lake in Tây Hồ ward (Hanoi). Her father was Mr. Nguyễn Lý (1755-1837), who succeeded in being first in the interprovincial exam in 1783 under the reign of King Lê Hiến Tông. Through her elegiac poems, we always notice the eternal pain and sadness of the talented poetess in the face of changes that had a profound impact on the landscape, especially the ancient capital Thăng Long where she was born. The latter was no longer the country’s capital but rather Huế. Her husband was dismissed for a time before being promoted to the position of secretary of the Ministry of Justice. He died prematurely at the age of 43. She had a penchant for Tang versification. This type of poetry is also called ancient poetry because it was used in exams intended to recruit talented people and it was very popular in Vietnam during the period of Northern domination (Tang dynasty).

This type of poem composed of only 8 lines of 7 syllables allows for a total of 8 × 7 = 56 words. Yet the poetess manages to ingeniously describe a magnificent picture focused both on the external landscape and the content. However, this Tang poem has very strict rules and is governed by three essential principles: rhyme, rhythm, and parallelism. Since 1925 in Vietnam, poets no longer adhere to the rules of meter to express themselves freely with the aim of achieving lyricism in each line. But Mme Thanh Quan’s Tang poems must be considered a precious jewel in the Vietnamese literary world. She succeeded in describing and painting a small landscape with 56 words and expressed her deep feelings in a refined manner. She used the Sino-Vietnamese language in a poetic form of 8 lines of 7 syllables with skill. According to researcher Trần Cửu Chấn, a member of the Academy of Letters and Arts of Paris, her Tang poems are considered precious pearls that she selects, polishes, and places on a golden crown or engraved with enamel.

Her poems not only have a classical character but also convey virtuosity in the use of words. She also has the talent to transform lifeless elements such as stone (stone remains impassive over time), water (water shows indignation at the instability of life’s things), or grass and trees (grass and trees intermingle with the rocks while the leaves penetrate among the flowers) into living beings with human nature and soul, and to use dark and light colors to bring out contrasts (Under the pale sky, the evening brings back the shadows of twilight / Yellow shines on the western mountains under the rays of the setting sun) or to bring the past closer to the present ((Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo/The old path taken by carriages, the soul of autumn grass wanders there) (Nền cũ lâu đài bóng tịch dương/The remains of the sumptuous palace are illuminated by the rays of the setting sun) (Ngàn năm gương cũ soi kim cổ/ Over the centuries, in this ancient mirror, the past and present are compared). This makes her Tang poems, which describe landscape scenes, like wonderful natural paintings such as watercolors that the artist manages to paint with a brush on silk fabric with shades between dark and light through rigorous observation.

Her Tang poems are highly appreciated by ancient Confucian scholars. Although they only describe the landscape and express her feelings, the terms used are so refined and written by a highly educated aristocratic lady who often thinks of her home and country. This is the commentary of the literary researcher Dương Quảng Hàm. She had a deep attachment to the Lê dynasty but at the same time only expressed the feelings of someone who was not satisfied with the current situation and hoped to regain what existed before. ( Ngàn năm gương cũ soi kim cổ/Cảnh đấy người đây luống đoạn trường) (A thousand years the old mirror reflects the present/That scene, those people, all heartbreaking) (In front of this picture, my entrails feel torn to pieces). The proof is that she accepted the task of teaching the princesses and concubines under the reign of Emperor Minh Mạng of the Nguyễn dynasty. Once, the latter received a new ceramic tea set from China decorated with the landscape of Vietnam. He showed it to his subordinates and asked the poetess to compose a couplet. She quickly improvised the following two lines:

Như in thảo mộc trời Nam lại
Đem cả sơn hà đất Bắc sang.

The grass and trees of the South are visibly reproduced on the ceramics, as well as the mountains and rivers of the North brought there.

Her spontaneity pleased the emperor. It must be acknowledged that the Chinese often pay attention to the mountains and rivers frequently found on decorative objects. In contrast, in Vietnam, the focus is on the lushness of the rice fields. She succeeded in capturing the essence and composing these two parallel verses while strictly respecting the rules of Tang poetry. Upon the death of her husband, a month later, she asked the king to allow her to resign from her position and return to her homeland with her four children. She died in the year 1848 when she was only 43 years old (1805-1848).

Being limited in number (only 6 in total), her poems manage to reflect the noble spirit of the poets and the quintessence of Tang poetry. Composing these poems is already difficult in Chinese characters, but it seems insurmountable in demotic characters since one must also strictly adhere to the rules of Tang poetry. Few people manage to equal her because she knows how to use words with rare linguistic finesse to reveal her solitude and state of mind while relying on the picturesque scenes of nature. She also does not know to whom she can reveal her confidences. (Một mảnh tình riêng ta với ta./Lấy ai mà kể nổi hàn ôn?). She continues to feel regrets and to turn back to the past with her noble mind, constantly thinking of her home and her native land.

THE PASS OF THE GATE OF ANNAM (*)

As I climb the Pass of the Gate of Annam, the shadows of twilight stretch towards the west.
Grass and trees penetrate the rocks, flowers bloom amidst the leaves.
At the foot of the mountain walk some woodcutters, their backs bent under the load;
On the other side of the river rises a market made up of a few scattered huts.
Thinking painfully of the absent homeland, the water’s moan groans without stopping,
Oppressed by attachment to home, the partridge utters uninterrupted cries.
I stop on the path and see around me only sky, mountains, and sea;
Under the weight of this state of mind, I feel alone with myself.

TWILIGHT (*)

Under a pale sky, the evening brings back the shadows of twilight
In the distance, the sound of the watchmen’s horn answers the drum of the guard post.
Laying down his oar, the old fisherman returns to his distant station;
The young herdsman, striking the horns of his buffalo, returns to the solitary hamlet.
The birds fly with effort towards the vast clumps of apricot trees swaying in the wind;
The traveler quickens his pace on the road lined with willows wrapped in mist.
I stay at home; you, you are traveling;
To whom could I confide all my secrets?

(*) Excerpt from the book titled « The Great Poetesses of Vietnam, » Author Trần Cửu Chấn. Thế Giới editions

[Return LITTERATURE]