Lịch sử category – Page 3 sur 37

Phùng Nguyên is the name of a village of the same name in Lâm Thao district of Phú Thọ province where the remains of this culture are found. It is now known that the Dong Son culture is the culture of the Lo Yue who are the ancestors of today’s Vietnamese. Through archaeological excavations carried out in important places with several cultural layers, Vietnamese archaeologists have discovered that there is no hollow separating them as is the case at the Đình Chàng site in Đồng Anh commune (Hanoi). It is within the Gò Mun site that we find the burial tombs of the Dong Son culture, but under the layer of the Gò Mun culture, there are the Dong Du and Phung Nguyen cultures. This shows that there is no break in the continuity between these cultures. Thanks to this we can see the Phùng Nguyên-Dồng Đậu-Gò Mun-Dồng sơn genealogy that archaeologists have established very precisely with the further confirmation of radiocarbon dating. These cultures succeed each other in time. This means that from each of them, we find its development in the next and its distribution in the Middle Red River region where the provinces of Phú Thọ, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Ninh Bình etc. are located. We can say that this is the original sacred territory of the Vietnamese people. According to archaeology professor Hà Văn Tấn, these cultures can be easily distinguished thanks to their ceramics.

This is when our country Văn Lang was ruled by the Hùng kings in legends. According to archaeology professor Hà văn Tấn’s observation, the tribes of the Phùng Nguyên culture constitute the first nucleus in the process of forming the Việt-Mường ethnic group and that of nation-building.

At first, the Phùng Nguyên artifacts found in the excavations reached a very sophisticated level: jade, stone, ceramics, bone, horn that everyone identified as belonging to the late Neolithic, particularly in stone and ceramic manufacturing techniques. But in the presence of a number of bronze objects found later, researchers such as Hà Văn Tấn, Trần Quốc Vượng agreed that the Phùng Nguyên culture was at the origin of the Bronze Age in northern Vietnam and had a notable influence later in many parts of Southeast Asia through the Đồng Sơn culture.

Are the inhabitants of the Phùng Nguyên culture the Luo Yue, the ancestors of today’s Vietnamese (the Kinh), or are they simply a Yue ethnic group or people who came from somewhere to settle in the Red River region? Did they come from Malaysia or the Yangtze River? The origin of the Vietnamese people is very confused in history because relying solely on legends, it’s hard for us to believe and accept the irrationality in the legend of the “Lạc Long Quân-Âu Cơ” with a pouch hatching a hundred eggs. For researcher Paul Pozner [1] Vietnamese historiography is based on a very long and permanent historical tradition, which is represented by an oral historical tradition during the 3rd – 1st half of the first millennium BC in the form of historical legends in ancestor cult temples.

The next two lines:

Trăm năm bia đá thì mòn
Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ.

With a hundred years, the stone stele continues to deteriorate
With a thousand years, people’s words continue to remain in force

testify to the practice consciously carried out by the Vietnamese in preserving the culture they inherited during the Hồng Bàng period in the face of relentless Chinese repression at the time of their country’s annexation.

From the confiscation of numerous bronze drums by Generalissimo Ma Yuan of the Eastern Han dynasty to be melted down into horses for his emperor, to the systematic destruction of pagodas, the burning of books, the arrest and exile of over 10,000 talented Vietnamese, including Nguyễn An (or Ruan An), the chief architect of Beijing’s Forbidden City during the reign of Yongle (Ming dynasty), showed us that the Chinese were methodically and maliciously attempting to assimilate the Luo Yue, the only ethnic group in the “Hundred Yue” still retaining independence to this day. Fortunately, it’s only in the last twenty years since 1998 that research into molecular phylogenetics carried out by research groups in the USA and Europe, along with advances in DNA analysis techniques in anthropology, have made it easier for us to obtain more precise data on all genes and DNA molecules. As a result, we no longer have historical hitches, and we know more clearly the origins of the Vietnamese people.

Leaving Africa, prehistoric humans migrated in two waves. The first wave headed towards Southeast Asia, including Vietnam, through the eastern coast of India around 60,000-30,000 BC before reaching Australia and heading back to North America via the Bering Strait, and the second wave attempted to move towards the Middle East and Central Asia and along the Himalayas to Southeast Asia, including Vietnam, around 30,000 BC, thanks to known genetic data. Based on the documents of genetic research, a number of Vietnamese authors (Cung Đình Thanh, Hà Văn Thùy, Lang Linh or Hoàng Nguyễn) have suggested a theory that is entirely compatible with legends, history and archaeological excavations undertaken in the past in Vietnam.

It was at that time in Southeast Asia that prehistoric humans (Indonesian group) resulting from the fusion of the two important Mongoloid and Australoid races, had left their mark in the Red River basin with the famous Hoà Bình culture (18000-10000 B.C.) that the French archaeologist Madeleine Colani discovered in 1922. This is also the culture that was at the origin of the civilization of the Proto-Vietnamese. It had spread and influenced the Neolithic cultures of China such as the Yangshao (Shanxi) and Hongshan cultures. The British physicist Stephen Oppenheimer went beyond what was thought at that time by demonstrating through scientific and logical methods that the cradle of human civilization was in Southeast Asia in « Paradise in the East ». According to the genetic research documents of McColl and his colleagues [2], the Hoà Bình people at that time had genes closest to those of the Onge people living on Andaman Island and not yet merged with other ethnic groups. This is the type of black man with short, curly hair that we can identify with the Hoà Bình people. They were the first to know well the cultivation of irrigated rice and other agricultural techniques such as growing cereals etc… (The Spirit Cave for example). Yet they were described by Western archaeologists as people living by fishing, hunting and gathering. Worse still, in the “Later Han Writings (Hậu Hán Thư)” it is also said that the Chinese governors Si Kouang (Tich Quang) and Ren Yan (Nham Dien) had taught our ancestors how to cultivate rice. This is absurd and paranoid.

Then came a great flood 12,000 years ago. This caused much of the land inhabited by prehistoric populations, such as the Red River basin, to sink into the sea. The latter were forced to leave and flee, taking refuge all over the world: to the east in the Pacific Ocean, to the west in India or to the north in the Yangtze River region, taking with them the characteristic objects of the Hoa Binh culture found at the Xian Ren Dong site (Tiên Nhân động) in Jiangxi province (Giang Tây), for example. According to genetic research, these are indeed ancient inhabitants of Southeast Asia (or the Hoà Bình people) making their stop in the Yangtze River basin, as this area was favourable at the time for the development of irrigated rice cultivation. But there was yet another group of people who liked to continue their migration to East Asia by taking their domesticated rice with them (Shangshan site, Thượng Sơn) and their millet and taking the passage to Zhejiang (Chiết Giang) to settle not only in the Yellow River delta but also as far as the Liao River region in the Inner Mongolia of today’s China (Liêu Hà, Nội Mông Trung Hoa).

It was in the latter that they had united with the nomadic natives of North Asia whose remains were found in the Devil’s Gate cave in the Russian territory bordering Korea (Western Siberia) to give birth to a typical Northern Mongoloid race and a culture called « Hong Shan (Hồng Sơn) » discovered from the region of Inner Mongolia to Liaoning. These Northern Mongoloids had descended into the Yellow River region where the Hmong lived, who were very gifted in agriculture. They were part of the Yi tribe. Being originally the drawing of a man 人 carrying a bow 弓, this character « Yi » 夷 gives us a precise idea of the particularity of these people of the North. They distinguished themselves by archery and they were very skilled in combat. Therefore, they managed to win victories against the Hmong led by their leader Chiyou (Xi Vưu) at Zhuolu (Trác Lộc) in the year 2704 B.C. in the province of Hebei (Hà Bắc) and Shennong (Thần Nông) three times in a row, which then gave birth to the Chinese civilization (Yangshao (Ngưỡng Thiều) and Dawenkou (Đại Vấn Khẩu) and the new Southern Mongoloid race with the ancient inhabitants of Southeast Asia. Being more and more numerous, these new Southern Mongoloids thus became the subjects of the Yellow River basin and the ancestors of today’s Chinese.

On the other hand, there are also the Pre-Austronesians – Tai-Kadai of Southeast Asian origin who migrated and later settled in the Shandong region. Then from there, they descended into the Yangtze River basin (or Blue River, Dương Tử) about 6000 years ago, taking millet with them. This cereal was found at the Tanshishan site dating back to about 3500 BC in the Fujian region [3] according to data from genetic research [4][5]. The Austronesians continued to migrate to the island of Taiwan and then dispersed to the islands of Southeast Asia.

In the Yangtze River basin, the formation of the Yue-Tai-Kadai ethnic community took place due to the proximity of the indigenous inhabitants of the Austroasiatic language family and the Pre-Austronesian -Tai-Kadai who came later. Given the genetic factors caused by the fusion of the indigenous people and the newcomers from the waves of migration from North Asia to South Asia and vice versa over thousands of years, there were changes in the structure of genes, especially under the influence of the environment, which caused a natural change in size and skin color and led to the formation of the North and South Mongoloids and the Yue of the Austroasiatic family. This consists of several ethnic groups in East Asia. Even in their language, there is evidence of borrowing from the coexistence of the Yue ethnic groups in the Yangtze River region. This is why the Austroasiatic language family emerged. American linguists Mei Tsulin and Norman Jerry [6] identified 15 loanwords from the Austroasiatic language in Chinese texts from the Han Dynasty.

This is typical of Chinese characters such as the word jiang 囝 (or river in Vietnamese) or the word nu 弩 (or ná in Vietnamese). They conclude that there is contact between the Chinese and Austroasiatic languages in the southern part of present-day China. It was here that the Yue realized that they were clearly different from the nomadic tribes of the Yellow River region. They called themselves Yue. The word “Yue (axe)” they used to refer to themselves as the people living in the Yangtze River region, or as those who used the axe to cultivate grain and defend themselves when invaded by the northerners (the Chinese). The latter still regarded them as Man Di (savages). Yet it was they who led to the formation of great civilizations such as Liangzhu and Shijahe. The Liangzhu culture was discovered in the 1970s, thanks to archaeological excavations in the lower reaches of the Yangtze River. It was far more advanced than the Yang Shao culture, dating back to 3300 BC, with the discovery of pictograms carved on stone, turtle breastplates and animal bones used in divination sessions and religious services.

These figurative drawings predate the Shang oracular inscriptions by over 2,000 years. It is known that the Liangzhu inhabitants had a stable, sedentary lifestyle, with an irrigation system using water stored in canals, and a labor-intensive social organization for production and distribution.

Are they the Man Di (savages) or not? But the national awareness of the Yue people is obvious and can be found very early on an artifact from the Liangzhu culture circa 3300 BC, bearing the following inscription composed of 4 symbols that Chinese researcher Đổng Sở Bình managed to decode to give the following meaning: the federation of Yue communities (Phương Việt hội thi).

This is why the Chinese accepted the Yue way of identifying themselves to speak of them in the oracular inscriptions of the Shang dynasty and also used Yue ceremonial axes in human or animal sacrifices according to the remark of the French archaeologist Corinne Debaine-Fracfort. Being considered as the jade culture, the Liangzhu culture had many jade artifacts such as jade axes, cong ritual cylinders, jade bi ritual discs in honor of Heaven, jades etc…. All of these were discovered in the tombs of the ruling and aristocratic class while ceramics were reserved for the lower class. The ceremonial jade axe was both a ceremonial weapon and an object of power that only began to be discovered in the Liangzhu culture in Taihu (Jiangsu) in the Xích Quỷ area of King Kinh Dương Vương, the first ancestor of the Yue clan and father of Lac Long Quân in legend. According to the Vietnamese writer Nguyên Nguyên [7], the name Kinh Dương Vương 涇陽王 can be translated into Vietnamese: King Yue is solemn.

The legend that Kinh Dương Vương ascended the throne and founded the kingdom of Xích Quỷ in 2879 B.C., after the formation of the state of Liangzhu in 3300 B.C., shows that the birth of the kingdom of Xích Quỷ corresponds to the flourishing period of the Liangzhu culture. The owner of this culture chose for his totem the union of a bird and an animal. There is thus a close link with the Hồng Bàng dynasty, implicitly evoking the bird and the serpent, i.e. the Fairy and the Dragon.

Due to rising sea levels, the Yue people had to move to the middle reaches of the Yangtze River in the area around Dongting Lake (Động Đình Hồ). This is where we see the continuity through the birth of the Shijiahe culture (Thạch Gia Hà) 2600-2000 years BC. This is a culture at the end of the Polished Stone Age in Hubei with 1000 artifacts found. Similar to Liangzhu City, Shijiahe City has a system of canals dug around urban areas and connected to nearby rivers. Among the artifacts found, there is one object that catches everyone’s attention. It is a ceramic vase with the image of a leader whose head is adorned with a headdress decorated with bird feathers and which is perfectly suited to the dancing figure wearing a feather costume on the bronze drums of the Dong Son culture (Ngọc Lũ for example). It is the symbol of the Yue people. Shijahe city is located in the territory of the Văn Lang kingdom.

Given the geographical description in the legend, we know that the latter possesses a very vast territory bordering Dongting Lake (Động Đình hồ) to the north, Champa (Hồ Tôn) (Chiêm Thành) to the south, the Hai Nan Sea to the east and the Ba Thục kingdom (Sichuan) to the west, where numerous Yue tribes live scattered from the middle to the lower reaches of the Yangtse River. The name Văn Lang is derived from the ancient Yue word Blang or Klang, which mountain people often use to designate the totem; it may be an aquatic bird of the heron family. The kingdom of Văn Lang can be considered at this time as a federation of Yue ethnic communities. It is also the first state of the Yue ethnic group according to Vietnamese history legend.

There is one thing that we should pay attention to is that in this Shijahe culture there is an artifact called « Nha Chương » meaning a jade tooth used for ritual ceremonies in honor of mountains and rivers. This ceremonial blade was discovered very early in the site of Erlitou (Nhị Lý Đầu) belonging to the Shang culture recognized today by archaeologists. But in Vietnamese legend, there is also reference to the military confrontation with the Shang through the mythical story of the celestial king Phù Đổng or Saint Gióng). So there is the contact between the kingdom of Văn Lang and the Yin-Shang culture. This finally shows the fundamental truth of the legend, especially with a fairly large number of « Nha Chương » discovered in the ancient villages of Phùng Nguyên and Xóm Rền considered as sites belonging to the Phùng Nguyên culture.

In 2000 BC, there was a drought in the middle reaches of the Yangtze River, according to archaeological and meteorological studies. This forced the inhabitants of Shijiahe and Liangzhu to migrate because they could no longer continue farming. Based on the genetic research of Hugh McColl and his colleagues, we know that the Austro-Asiatic agrarian population migrated to Southeast Asia around 2000 BC and merged with the indigenous population, who lived by gathering and hunting, to a negligible extent.

The Yangtze River Yue Tribe Federation was also dissolved. This also caused the disappearance of two cultures, Liangzhu and Shijiahe. This disintegration is very consistent with the legend of Lac Long Quan Au Co at the time of the separation: 50 children followed their father to the plains (Lạc Việt), while the other 50 children accompanied their mother, Au Cơ, to settle in the mountains (Âu Viet). Under the rule of the Hùng kings, the Van Lang kingdom also shrank in 1879 BC, with the 15 tribes.

In the Yellow River Delta, there were three successive dynasties: Xia (2000-1600 BC), Yin-Shang (1600-1050 BC), and Zhou (1050-221 BC), marking the end of prehistory and the beginning of Chinese civilization.

In the Yangtze River basin, many small Yue states were initially formed, then gradually annexed to give rise to important states that we know throughout Chinese history such as the Wu-Yue state of Wu Zixu (Ngũ Tử Tư) or the Yue state of Goujian (Câu Tiễn) during the Spring and Autumn periods and the Warring States period (770-221 BC). Then these were annexed in turn by Ngô Khởi (Wu Qi) of the Chu state before the unification of China by Qin Shi Huang Di (Tần Thủy Hoàng).

In summary, the Yue farming people who returned to Southeast Asia and the Red River Delta at that time are the descendants of the prehistoric people of Southeast Asia (or the Hoà Bình culture people) who migrated to the Yangtze River region 12,000 years ago. They are the ancestors of today’s Vietnamese. It is thanks to anthropological and genetic characteristics, customs and language that we have the right to claim that we are now the Southern Mongoloids belonging to the Austroasiatic language family, although only legends remain to prove our origin after 1,000 years of Chinese rule.

Bibilography

Stephen Oppenheimer: Địa đàng ở Phương Đông. Nhà Xuất Bản Lao Động.2005
Hà văn Tấn: Theo dấu các văn hóa cổ. Nhà Xuất Bản Khoa Học Xã Hội. Hànội 1998.
Corinne Debaine-Francfort : La redécouverte de la Chine ancienne. Editions Gallimard 1998.
Léonard Rousseau: La première conquête chinoise des pays annamites (IIIe siècle avant notre ère). BEFO, année 1923, Vol 23, no 1.
Bình Nguyên Lộc: Lột trần Việt ngữ. Talawas
[1] Paul Pozner : Le problème des chroniques vietnamiennes., origines et influences étrangères. BEFO, année 1980, vol 67, no 67, p 275-302
[2]. Hugh McColl, Fernando Racimo, Lasse Vinner, et al. (2018). The prehistoric peopling of Southeast Asia. Science; 361(6397):88-92.
[3] Zuo, Xinxin & Jin, Jianhui & Huang, Yunming & wei, Ge & jinqi, Dai & wei, Wu & fusheng, Li & taoqin, Xia & xipeng, Cai (2021). Earliest arrival of millet in the South China coast dating back to 5,500 years ago. Journal of Archaeological Science
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440321000261
[4] Sun, Jin & Li, Yingxiang & Ma, Pengcheng & Yan, Shi & Cheng, Hui-Zhen & Fan, Zhi-Quan & Deng, Xiao-Hua & Ru, Kai & Wang, Chuan-Chao & Chen, Gang & Wei, Ryan. (2021). Shared paternal ancestry of Han, Tai-Kadai-speaking, and Austronesian-speaking populations as revealed by the high resolution phylogeny of O1a-M119 and distribution of its sub-lineages within China. American journal of physical anthropology. 174. 10.1002/ajpa.24240.
[5] Ko AM, Chen CY, Fu Q, et al. Early Austronesians: into and out of Taiwan. Am J Hum Genet. 2014;94(3):426-436. doi:10.1016/j.ajhg.2014.02.003.
[6] Norman Jerry- Mei tsulin 1976 The Austro asiatic in south China : some lexical evidence, Monumenta Serica 32 :274-301
[7]Nguyên Nguyên: Thử đọc lại truyền thuyết Hùng Vương.

Từ bao giờ có khu 36 phố phường ở Hà Nội?

j050807 Culture, Gallery, Lịch sử, Sites touristiques, tourisme, Traditions, Vietnam mars 22, 2025mars 25, 2025

Từ bao giờ có khu 36 phố phường ở Hà Nội?
Depuis quand il y a le quartier des 36 rues et corporations à Hanoï?

Version française

Thăng Long được xuất phát từ làng Long Đỗ. Từ thế kỷ thứ năm, vua Lý Nam Đế đã xây ở đây « mộc thành» của nước Vạn Xuân. Nhà Đường, sau khi xâm chiếm nước ta lấy nơi nầy làm trị sở trên đất Long Đỗ và đổi tên nó ra Tống Bình.

Lý Công Uẩn dưới sự giúp đở của sư Vạn Hạnh nhận ra tiềm năng của vùng đất nầy vì nó là điểm giao nhau của các trục đường bộ và đường sông trong việc vận chuyễn hàng hóa. Vã lại nó còn đáp ứng cho việc cân bằng giữa các yếu tố nước và đất hay là giữa dòng khí tốt (Rồng xanh) và dòng khí xấu (hổ trắng) trong phong thủy mà được tướng nhà Đường Cao Biền du nhập vào nước ta. Tục truyền Cao Biền dùng bùa phép yểm trấn thành Đại La nhưng nhờ thần Bạch Mã trợ giúp mà Lý Thái Tổ thành công trong việc xây thành Thăng Long trên nền móng cũ của thành Đại La. Đền thờ Bạch Mã vẫn còn ngày nay ở phố Buồm (Rue des voiles). Vì vậy vào mùa thu 1010, Lý Công Uẩn mới ra quyết định dời đô từ Hoa Lư về vùng đất « Rồng cuộn, hổ ngồi ». Ngài muốn chọn một nơi để phát triển kinh tế cho vận nước được lâu dài và tính kế lâu dài cho con cháu được muôn vạn thế hệ và muôn vật được phồn thịnh và phong phú.

Từ đó, ngài cần lập các công xưởng thủ công để sản xuất các hàng hóa mà triều đình cần dùng và tiêu thụ. Không những các thợ thụ công giỏi đua nhau đến Thăng Long làm việc mà luôn cả các nông dân ở thôn quê vùng sông Hồng lúc nhàn rỗi cũng tham gia sản xuất các sản phẩm hàng thủ công bán cho các con buôn mà những người này họ mang về kinh thành bán lại để kiếm lời. Lúc đầu họ tụ hợp ở các phiên chợ của bốn chợ lớn tại các cửa ô kinh thành. Nhưng về sau vì các xưởng sản xuất của triều đình không thể cung ứng đủ nên khiến một số thương nhân dần dần tập trung tại khu phố ở cửa Đông vì ở đây địa thế của chợ nầy rất thuận lợi cho việc chuyên chở hàng hóa bằng thuyền từ nông thôn ra kinh thành qua sông Hồng, Tô Lịch và các kênh. Phía trước mặt chợ thời đó là đền Bạch Mã. Còn bên phải là sông Tô Lịch và thưở đó có cái cầu bắc ngang sông hiện nay đó là phố Hàng Đường. Bởi vậy ở thế kỉ 14 mới có thành ngữ « Kẻ Chợ » (những người của chợ) để nói đến khu phố tấp nập này. Chính nơi nầy được gọi về sau là khu 36 phố phường để bán các sản phẩm thủ công mà các làng nghề xung quanh và ở nông thôn cung cấp. Các cửa hàng đều là những nhà chòi dùng để làm cơ xưởng hay để buôn bán dọc theo phố (hay đường).

Tựa như các nhà ở đồng quê, các cửa hàng nầy được dựng lên bằng gỗ, tre, mái rơm và tường trét bùn. Nhà nào cũng có chum nước để ở trên mái khi có hỏa họan thì kéo đổ xuống mái. Quá sợ hỏa hoạn, người dân lập đền Hỏa Thần (nay nó nằm ở Hàng Điếu) để ngày rằm cầu xin thần lửa đừng gây cháy. Kẻ Chợ dần dần thoát khỏi sự phụ thuộc vào kinh thành từ thế 17 dưới sự ngự trị của các chúa Trịnh nhờ có một loạt nghị quyết như giảm thuế, thống nhất hệ thống tiền bạc và xây dựng nhiều công trình đô thị lớn dẫn đến sự phát triển đáng kể. Các thủ công nhà buôn từ các làng nghề đổ xô về cư ngụ lâu dài ở thành phố và các nhà con buôn nước ngoài thì bắt đầu lập chi nhánh tại kinh thành khiến làm nền kinh tế nó rất sôi động hơn. Nhờ đó mà kinh thành trở nên trung tâm buôn bán lớn nhất của miền bắc Việt Nam.

Các thợ thủ công và các thương nhân cùng một làng quê gốc tập hợp thành các phương hội rồi cùng nhau chuyên sản xuất hay bán ở phường. Để kiếm hàng cần mua thì chỉ cần đến phường mà trước lối cổng vào thì có một tấm bảng ghi rõ chất lượng và loại hàng được bán.Thời kỳ này chữ phố cũng chưa được dùng. Theo nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến thì chữ phố vẫn được dùng với nghĩa là bến sông. Bởi vậy mới có câu « Gác mái ngư ông về viễn phố » (nhớ về bến xa) trong bài thơ « Chiều hôm nhớ nhà » của bà Huyện Thanh Quan.Theo nhà sử học Pháp Philippe Papin, thì chữ phố được sử dụng vào năm 1851 ở huyện Thọ Xuyên và Vĩnh Thuân nên mới có chức trưởng phố trong quyến sách mang tựa đề là « Lịch sử Hà Nội ». Còn trong sách Đại Nam nhất thống chí thì có chép như sau: Hà Nội là kinh đô xưa, nguyên trước có 36 phố phường …. Còn trong cuốn « Chuyến đi thăm Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) của học giả Trương Vĩnh Ký thì ông có kể ra 21 phố gồm có: Hàng Buồm, phố nầy cũng là phố Khách Trú có nhiều tiệm thuốc bắc, nhiều hàng cao lâu, Hàng Quảng Đông (Hàng Ngang hiện nay) nơi nầy cũng toàn người khách trú ở, Hàng Mã thì gắn liền với nghề sản xuất, buôn bán đồ giấy, đồ vàng mã cúng lễ, ma chay vân vân… Như vậy chữ phố có thể ra đời từ đầu thời vua Tự Đức.

Các thợ kim hoàn xuất phát từ làng Châu Khê thì định cư ở phố Hàng Bạc. Còn thợ tiện gỗ đến từ làng Nhị Kê thì ở phố Tô Tịch vân vân…Họ luôn luôn giữ liên lạc với ngôi làng gốc của họ ở nông thôn trong việc tuyển nhân công, cung ứng nguyên liệu, ghi tên vào gia phả của làng, tham gia mỗi năm và các ngày hội của làng.

VILLAGE_URBAIN

Các làng ở nông thôn trở thành các nơi cung cấp không những cho làng phố đô thị các sản phẩm đạt trình độ kỹ thuật cao mà còn luôn cả nông phẩm cho kinh thành. Có thể nói các làng ở nông thôn và các làng phố ở kinh thành phụ thuộc lẫn nhau. Chính nhờ thế tình thần đoàn kết giữa các làng phố đô thị và các làng ở nông thôn càng chặt chẽ hơn nữa. Mỗi làng phố đô thị được xây dựng dọc theo phố hay một đoạn của phố và lệ thuộc một hay nhiều làng cùng làm một nghề thủ công. Thời đó đăc điểm của làng phố là ở mỗi đầu của làng phố là có cổng ra vào. Các cổng nầy đều đóng lại lúc về đêm. Mỗi làng phố còn có một bộ máy hành chánh riêng biệt cũng như có một trưởng phố, một ngôi đình riêng tư nhầm để thờ các ông tổ của nghề hay là các thần hoàng của các làng gốc ở nông thôn. Dưới thời Pháp thuộc, để tránh hỏa hoạn thì chính quyền Pháp mới ra chỉ thị xây dựng lại thành phố qua các công trình kiến trúc kiên cố với các ngôi nhà hình ống mà chúng ta được thấy ngày nay ở phố cổ Hà Nội mà họ còn lấp đi nhiều ao hồ như hồ Hàng Đào, hồ Mã Cảnh, hồ Hàng Chuối, hồ Liên Trì vân vân… Năm 1894, Pháp lấp đọan đầu sông Tô Lịch để xây chợ Đồng Xuân. Họ lại phá tường thành Hà Nội và các cửa thành. Nay chĩ còn duy nhất Ô Quan Chưởng hay (Ô cửa Đông) còn khúc sông Tô Lịch dưới chân thành cũng bị lấp đi. Giờ đây nhiều phố chỉ còn tên mà thôi như phố Hàng Bè chớ cát bồi đưa sông ra xa nên bè mảng không còn vào được sát chân đê nữa. Như vậy đâu còn bè mà cũng không còn chợ cái bè trên đê nữa.

Còn các nhà hình ống nầy mang đậm phong cách phương tây nhất là mặt tiền với ban công, lô gia, hiên nhà vân vân. Còn vật liệu xây dựng thì gồm có xi măng, cốt thép, bê tông, kính vân vân … Tuy nhiên theo sử gia Pháp Philippe Papin thì các nhà ống ở Hànội là ảnh hưởng của cộng đồng người Hoa. Luận chứng nầy không hẳn là sai nếu có dịp đến tham quan các nhà cổ của người Hoa ở Hội An. Nhưng theo nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến thì dưới thời vua Minh Mạng, đánh thuế cửa hàng không căn cứ nhà đó buôn to hay nhỏ hay chiều sâu mà chỉ đo mặt tiền. Mặt tiền rộng đóng thuế cao, hẹp thì thuế ít. Vì vậy mặt tiền rộng hay thường chia ra nhiều cửa hàng. Đôi khi con trai lập gia đình và không có điều kiện mua chỗ buộc cha mẹ phải nhường một phần cửa hàng nên mới có sự hình thành nhà ống. Các nhà ống tuy mặt tiền rất eo hẹp nhưng có thể có chiều dài lên đến 60 thước. Loại nhà nầy thường có ba phần: phiá trước dùng để buôn bán hay cơ xưởng còn ở giữa hay thường có cái sân, nơi có một nhà nhỏ xây vòm cuống giống một cái lò cao 1,8 thước để chứa các đồ qúi giá phòng khi cháy chớ nếu không mất trắng tay và phần cuối thì để ở.

Trong quyển sách được mang tên là « Miêu tả về vương quốc Bắc Kỳ », ông Samuel Baron, một thương gia người Anh có nhắc đến phố cổ qua một số tài liệu hình ảnh và những gì ông mô tả thật thú vị. Tuy rằng nhỏ hẹp so với diện tích của Việt Nam, khu phố cổ Hà Nội nó là minh chứng tiêu biểu của nền văn hóa thương mại và đô thị của người dân Việt qua nhiều thế kỷ. Đây là một kiểu mẫu mà cần thiết phải biết tường tận để hiểu rõ được cái cấu trúc truyền thống của đô thị trong thế giới làng mạc của người dân Việt.

Version française

Thăng Long était issue du village de Long Đỗ. Dès le Vème siècle, le roi Lý Nam Đế construisit ici la « citadelle en bois » du royaume de Vạn Xuân. Après avoir envahi notre pays, la dynastie des Tang a pris cet endroit comme le quartier général de son armée sur les terres de Long Đỗ et a changé son nom en Tống Binh. Lý Công Uẩn aidé par le moine Van Hanh, a trouvé l’énorme potentiel de cet endroit car il était à l’intersection des routes et des voies fluviales pour faciliter le transport de marchandises. De plus, il a répondu également à l’équilibre et l’harmonie entre les éléments Eau et Terre ou bien entre le souffle bienfaisant (Dragon vert) et le souffle malfaisant (Tigre blanc) dans la géomancie introduite dans notre pays par le général Tang Gao Pian. La légende racontait qu’il se servit des sortilèges pour protéger la citadelle de Đại La, mais grâce à l’aide apportée par le génie « métamorphosé en Cheval Blanc », Lý Thái Tổ réussit à édifier la citadelle de Thăng Long sur les anciennes fondations de la citadelle de Đại La. Le temple dédié au culte du Cheval Blanc existe encore aujourd’hui dans la rue des voiles (Phố Buồm). C’était pourquoi à l’automne 1010, Lý Thái Tổ vint de décider le transfert de la capitale, de Hoa Lư à la région où le dragon s’enroulait et le tigre était assis. Il voulait choisir un endroit pour développer l’économie à long terme et prévoir un avenir radieux avec prospérité et abondance pour dix mille générations futures.

Il dut créer dès lors des usines artisanales pour produire les marchandises dont la cour royale avait besoin pour la consommation. Il y avait non seulement des artisans talentueux se précipitant à travailler à Thăng Long, mais aussi des agriculteurs vivant dans les campagnes de la région du fleuve Rouge. Ces derniers, durant leur temps libre, ont également participé à la production de produits artisanaux destinés à être vendus aux intermédiaires qui les ont ramenés dans la capitale pour les revendre dans le but de gagner de l’argent. Dans un premier temps, ils s’étaient rassemblés aux quatre grands marchés se trouvant tout près des portes de la capitale. Mais comme les usines royales ne pouvaient pas approvisionner suffisamment les produits, ils s’étaient progressivement regroupés dans le quartier de la Porte Est car le terrain d’ici était très propice au transport fluvial des marchandises de la campagne vers la capitale en passant par le fleuve Rouge jusqu’à Tô Lich et les canaux.

À cette époque, devant le marché se trouvait le temple du Cheval Blanc (Bạch Mã). Sur sa droite il y avait la rivière Tô Lich et un pont, le tout devenant aujourd’hui la rue du sucre (Hàng Đường). C’était pourquoi au 14ème siècle l’expression « Kẻ Chợ » (ou les gens du marché) était employé pour désigner ce quartier animé. C’était cet endroit qui devenait plus tard le quartier de 36 rues et corporations destiné à vendre tous les produits artisanaux fournis par les villages artisanaux et ruraux aux alentours. Les magasins étaient entièrement des huttes utilisées comme des ateliers de fabrication ou des lieux pour faire du commerce tout le long de la rue.

Analogues à des maisons de campagne, ces magasins étaient construits en bois et en bambou, avec des toits de paille et des murs enduits de boue. Chaque maison possédait une jarre d’eau sur le toit qui, en cas d’incendie, pouvait être renversée sur le toit pour éteindre le feu. Étant effrayés par le feu, les gens ont décidé de construire un temple destiné au génie du feu (situé aujourd’hui dans la rue des pipes) pour lui demander de ne pas provoquer d’incendie tout le 15ème jour du mois lunaire. Kẻ Chợ s’’était progressivement échappé de la dépendance de la capitale depuis le XVIIème siècle sous le règne des seigneurs Trinh grâce à une série de résolutions telles que la réduction des impôts, l’unification du système monétaire et la réalisation de nombreux projets urbains conduisant à un développement important. Les artisans commerçants des villages artisanaux affluèrent vers la capitale pour y vivre de manière permanente et les commerçants étrangers commencèrent à ouvrir aussi des succursales dans la capitale, ce qui rendait l’économie plus dynamique. Grâce à cela, la capitale était devenue ainsi le plus grand centre commercial dans le nord du Vietnam.

Les artisans et les commerçants d’un même village se regroupaient en corporations et se spécialisaient ensemble dans la production ou la vente dans le quartier. Pour trouver les produits dont vous avez besoin, il vous suffit de vous rendre au quartier dont le portail d’entrée porte un panneau indiquant clairement la qualité et le type de produits vendus. Durant cette période, le mot rue n’était pas utilisé. Selon l’écrivain Nguyễn Ngoc Tiến, le mot rue était encore employé pour désigner le quai fluvial. C’est pourquoi il y a la phrase « En déposant la rame, le pêcheur se dépêche de retourner à la rive lointaine » dans le poème «L’après-midi teinté de nostalgie» de Mme Huyện Thanh Quan. Selon l’historien français Philippe Papin, le mot « rue » était utilisé en 1851 dans les districts de Thọ Xuyên et Vĩnh Thuận. C’est pour cela que le poste du chef de la rue est apparu dans son livre intitulé « Histoire de Hanoi ».

Dans le livre intitulé Đai Nam Nhất Thống Chí (Géographie du Viet Nam), il est écrit ainsi: Hanoï était l’ancienne capitale, elle comptait à l’origine 36 rues etc. Dans le livre « Un voyage au Tonkin de l’année du cochon en bois (1876) » de l’érudit Trương Vĩnh Ký, il a répertorié 21 rues dont: Hàng Buồm (Rue des voiles), cette rue étant aussi la rue des immigrants chinois avec de nombreux magasins de médecine traditionnelle et des restaurants chinois , Hàng Quảng Đông c’était la rue des Cantonnais à l’époque française (rue Hang Ngang d’aujourd’hui), Hàng Mã (Rue du cuivre à l’époque française) était associée à la production et au commerce de papiers votifs, des objets de funérailles, etc. Le mot rue pourrait donc être né dès le début du règne du roi Tự Đức.

Les bijoutiers venus du village de Châu Khê s’étaient installés dans la rue des changeurs (Hàng Bạc). Quant aux tourneurs sur bois du village de Nhi Kê, ils habitaient dans la rue Tô Tịch et ainsi de suite… Ils gardaient toujours le contact avec leur village d’origine à la campagne en recrutant des ouvriers, en fournissant du matériel, en inscrivant leurs noms dans la généalogie du village et en participant chaque année aux fêtes villageoises.

Les villages ruraux étaient devenus ainsi des lieux qui approvisionnaient non seulement les villages urbains en produits de haute technologie mais aussi en produits agricoles pour la capitale. On peut dire que les villages de la campagne et les villages de la capitale dépendaient les uns des autres. Grâce à cette interdépendance, l’esprit de solidarité entre les villages urbains et les villages ruraux était encore plus serré. Chaque village urbain était construit le long d’une rue ou d’un tronçon de rue et dépendait d’un ou plusieurs villages exerçant le même métier. A cette époque, la particularité du village résidait sur le fait qu’à chaque extrémité du village il y avait toujours un portail d’entrée qui était fermé durant la nuit. Chaque village disposait également d’un appareil administratif distinct ayant un chef de village, une maison communale dédiée au culte des ancêtres du métier ou des génies du village dont les gens étaient issus. Durant la période coloniale française, afin d’éviter les incendies, le gouvernement français prit la décision de réorganiser la ville au moyen des travaux architecturaux avec des maisons tubulaires que l’on voit aujourd’hui dans la vieille ville de Hanoï, mais il fit disparaître également de nombreux étangs et lacs comme le lac Hàng Đào, lac Mã Cảnh, lac Hàng Chuối, lac Liên Trì etc. pour construire les maisons et les bâtiments publics. En 1894, les Français ont asséché la partie supérieure de la rivière Tô Lich pour construire le marché de Đồng Xuân. Ils ont de nouveau détruit les murs de la citadelle de Hanoi et ses portes. Il ne restait désormais que la porte Quan Chưởng (porte de l’Est) et la rivière Tô Lich en contrebas de la citadelle a également été comblée de sable et d’alluvions. À présent, de nombreuses rues n’ont plus que leur nom, comme la rue Hàng Bè (rue des radeaux), car le sable a repoussé la rivière plus loin, de sorte que les radeaux ne peuvent plus s’approcher du pied de la digue. Donc il n’y a plus de radeau. Alors il n’y a non plus de marché des radeaux sur la digue.

Quant aux maisons tubulaires, on les voit mettre en valeur le style occidental, notamment leur façade avec balcon, loggia, porche etc. Les matériaux de construction comprennent le ciment, les barres d’armature, le béton, le verre etc. Cependant, selon l’historien français Philippe Papin, les maisons tubulaires de Hanoï sont influencées par la communauté chinoise. Cet argument n’est pas forcément faux si on a l’occasion de visiter les anciennes maisons des Chinois à Hội An. Mais selon l’écrivain Nguyễn Ngoc Tiến, sous le règne du roi Minh Mang, l’impôt sur les magasins n’était pas basé sur la taille ou la profondeur du magasin, mais uniquement sur la façade. Le propriétaire d’un magasin ayant une façade relativement large doit payer une taxe plus élevée par rapport à celui possédant une petite façade. On a intérêt de diviser la grande façade en plusieurs petites façades donc en plusieurs boutiques. Parfois, un fils qui se marie et n’a pas les moyens d’acheter un nouveau logement est obligé de demander à ses parents de céder une partie de leur boutique, ce qui donne naissance à la création des maisons tubulaires. Bien que celles-ci aient des façades très étroites, elles peuvent avoir une longueur allant jusqu’à 60 mètres. Ce type de maison comporte généralement trois parties: le devant avec sa façade est réservé au commerce ou à l’atelier tandis qu’au milieu se trouve généralement une petite cour où on édifie une petite maison avec un dôme ressemblant à un four de 1,8 mètre de haut pour garder des objets de valeur en cas d’incendie et le derrière du magasin est destiné à l’habitation.

Dans son livre intitulé « Une description du royaume de Tonkin », le commerçant anglais Samuel Baron en a parlé avec ses illustrations et ses descriptions intéressantes.
Malgré sa taille insignifiante par rapport à celle du Vietnam, le vieux quartier de Hanoï témoigne incontestablement de la culture commerciale et urbaine des Vietnamiens au fil de plusieurs siècles. C’est un modèle dont on a besoin pour connaître d’une manière approfondie la structure traditionnelle de la « ville » dans le monde rural des Vietnamiens.

Bibliographie :

Nguyễn Bá Chính : Hà Nôi Chỉ Nam. Guide de Hanoï. Nhà xuất bản Nhã Nam, Hà Nội.
Philippe Papin : Histoire de Hanoï. Editeur Fayard.
Hữu Ngọc: Hà Nội của tôi. Nhà xuất bản Văn Học.
Nguyễn Ngọc Tiến: Làng Làng Phố Phố Hà Nội. Nhà xuất bản hội nhà văn.

Eglise en bois (Nhà thờ gỗ Kontum)

j050807 Art, Culture, Ethnies, Gallery, Lịch sử, Religion, Sites touristiques, Villes février 23, 2025avril 6, 2025

en bois

Nhà thở gỗ ở giữa thành phố Kontum, được thiết kế theo lối kiến trúc Roman kết hợp với kiểu nhà sàn rong của dân tôc Ba Na.

Une église en bois a été conçue dans le style architectural roman au cœur de la ville de Kontum tout en trouvant l’inspiration dans la maison communale Rong de l’ethnie Ba Na.

A wooden church has been designed in the Romanesque architectural style in the heart of the town of Kontum, inspired by the Rong communal house of the Ba Na ethnic group.

kontum_eglise

Dynastie des Tang (Đại Đường)

j050807 art, Chine, Culture, Histoire, Lịch sử, Văn Hóa février 18, 2025mars 13, 2025Art, Chine, culture, Histoire

Version française

Người Trung Hoa tự hào luôn luôn là con cháu của nhà Hán. Tuy nhiên, thời đại hoàng kim của văn minh Trung Hoa không phải là thời kỳ của nhà Hán mà chính là thời nhà Đường được kéo dài ba thế kỷ sau đó (618-907). Nhờ có nguồn tài liệu phong phú và việc phát giác ra các minh khí, các vật thu nhỏ nghi lễ được đặt trong các ngôi mộ của giới thượng lưu thời đó, chúng ta biết được thời kỳ nhà Đường là một thời kỳ có những tiến bộ đáng kể về khoa học và kỹ thuật (thuốc súng, bản in khắc gỗ, kỹ thuật cơ khí, y học, bản đồ, vân vân..). Đây là một triều đại rất cởi mở với thế giới bên ngoài bằng cách có chính sách khoan dung chưa từng có đối với các nền văn hóa khác và các tôn giáo nước ngoài như Giáo hội Phương Đông hay Cảnh Giáo, đạo thờ lửa , một tôn giáo đa thần đến từ Ba Tư, Phật giáo đang phát triển nhanh chóng vân vân. Cũng dưới thời ngự trị của hoàng đế sáng lập nhà Đường, Đường Tháit Tôn (Lỳ Thế Dân) nhà sư Huyền Trang mới bắt đầu cuộc hành hương vào năm 629 mà được gọi là « Tây du Ký » bằng cách tự nguyện đi một mình suốt 17 năm từ thủ đô Trường An theo lời yêu cầu của hoàng đế hầu mang về các kinh điển từ nước Thiên Trúc. Đây cũng là thời kỳ nghệ thuật và văn học phát triển đến đỉnh cao với các nhà thơ Đỗ Phủ, Lý Bạch, Bạch Cư Dị, họa sĩ Vương Duy vân vân và quyền tự do tương đối khả quan cho giới phụ nữ. Họ có thể xuất sắc trong nghệ thuật, đặc biệt là âm nhạc và thi ca, và đôi khi họ có thể có một địa vị cao hơn trong xã hội. Đây là trường hợp của hoàng hậu Võ Tắc Thiên (Võ Hậu). Phụ nữ thời đó có thể mặc trang phục ít gò bó hơn với áo dài rộng Hanfu (Hán phục)

Cũng dưới triều đại này, con đường tơ lụa đã phát triển nhanh chóng cho nhiều mục đích kinh tế, chính trị và tôn giáo bằng cách áp dụng chính sách hôn nhân chiến lược, các cuộc chinh phục quân sự và viẽc sử dụng tơ lụa nhầm củng cố liên minh, mua chuộc và chia rẽ các cư dân du mục và bành trướng đế chế về phía Tây. Nhờ có sự thiết lập này, triều đại nhà Đường đã thành công trong việc thiết lập các mối quan hệ thương mại và văn hóa trên con đường tơ lụa. Đây là con đường mà hai nhà sư của đạo Phương Đông đã mang theo trứng giun tơ lụa từ Trung Quốc về Byzance bằng cách giấu trong hai gậy bằng tre. Cuối cùng, đây cũng là thời kỳ Việt Nam ta nằm dưới sự đô hộ của nhà Đường sau khi bị sáp nhập trước đó bởi nhà Tùy với tướng Lưu Phương.

Dưới triều đại nhà Đường, Trường An là một thành phố quốc tế lớn nhất thế giới vào thời điểm đó. Nó còn được mệnh danh là « thành phố một triệu dân » trong các tài liệu của Trung Hoa. Được biết đến với cái tên « Bình An vĩnh cửu » , nó là thành phố đông dân nhất thế giới trước Baghdad và Byzance. Tuy nhiên, theo bản ghi chép điều tra dân số năm 742 trong sách Tân Đường Thư, Trường An và các vùng lân cận có đến 362.921 gia đình với dân số là 1960188 người trong khi ước tính có hơn 50 triệu người Trung Hoa sống vào thời điểm đó trên một lãnh thổ từ Biển Đông Trung Quốc đến Trung Á, từ sa mạc Gobi ở phía bắc và vượt qua dãy núi Nanglin (Lĩnh Nam) ở phía nam, nơi có xứ An Nam. Với diện tích gần 87 km2, Trường An không chỉ là một trung tâm quyền lực chính trị và kinh tế mà còn là một chỗ bình an với những con đường rộng rãi, các cung điện xinh đẹp, các đền Phật giáo, các khu vườn tư nhân và các chợ rộng lớn. Các đại lộ và các đường xá được sắp xếp theo một hệ thống hình chữ nhật gồm 114 khối nhà được vách tường bao xung quanh riêng lẻ và được bảo vệ chung tất cả bởi một bức tường khác nằm ở bên ngoài.

Mỗi buổi sáng, sau khi tiếng trống đầu tiên vang lên, người dân từ khắp nơi đế chế cũng như các thương nhân nước ngoài bị thu hút bởi công việc buôn bán thủ đô bắt đầu đi vào thành và lo chuyện kinh doanh. Còn đêm lại, chỉ có thể đi từ con đường lớn nầy đến con đường khác nếu có giấy phép. Tất cả các loại hàng hóa, từ đồ nội thất đến các loại gia vị (nghệ của Ba Tư, ớt của Ấn Độ, vân vân) đều được tìm thấy ở hai chợ lớn của thành phố, một chợ nằm ở phía đông và một chợ ở phía tây. Triều đình quy định kiểm soát giá cả và chất lượng hàng tuần. Sự phát hiện ra một số ngôi mộ của người Sogdian (Thổ) ở thủ đô càng làm rõ thêm tại sao các yếu tố của văn hóa nước ngoài có thể xâm nhập vào xã hội Trung Quốc ở Trường An và ngược lại. Thậm chí còn có cả một khu phố dành cho người nước ngoài.

Quân lính của nhà Đường có rất nhiều đơn vị người Thổ cổ được gọi là Tujue (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ nguyên thủy). Nhờ chính sách tuyển dụng này và kinh nghiệm chiến trường của các sĩ quan Thổ, nhà Đường thành công mở rộng đế chế của mình về phía tây. Đó là việc chinh phục các vương quốc ốc đảo Karakhoja, bởi nhà Đường với tướng Sogdian A Sử Na Xã Nhĩ (Ashina Sheer) vào năm 648 ở tỉnh Tân Cương ngày nay. Ông được Hoàng đế Đường Cao Tông bổ nhiệm làm Hữu vệ đại tướng quân. Ông qua đời vào năm 655 và được chôn cất bên cạnh Đường Thái Tông (Lý Thế Dân). Ông được đổi tên thụy là Nguyên (Yuan (元)) sau khi ông qua đời.

Trường An đóng giữ một vai trò quan trọng trong giao dịch thương mại ở trên con đường tơ lụa với các khu vực xa xôi như Thiên Trúc (Ấn Độ), Trung Đông và châu Âu. Mạng lưới đô thị và kiến trúc tôn giáo của nó (Tháp Đại Nhạn nơi lưu giữ những áng kinh Phật cổ được dịch bởi Đường Tăng Huyền Trang) và cung điện (Đại Minh Cung, nơi ở của các hoàng đế nhà Đường) là bằng chứng cho thấy sự hiểu biết kỹ thuật trong việc coi trọng sự hài hòa và môi trường và mang lại ảnh hưởng đáng kể về sau trong việc thiết kế các thủ đô của các vương quốc Silla ở Hàn Quốc và Heian ở Japon. Trường An vẫn là một phần quan trọng trong di sản lịch sử và văn hóa của Trung Quốc.

Dưới triều đại của Hoàng đế Đường Thái Tôn, các thương gia và các người đi buôn có thể đi lại ở khắp đế chế mà không sợ bị cướp giựt. Các nhà tù thì trống rỗng và người dân không cảm nhận áy náy phải khóa cửa nhà. Mùa màng bội thu: chỉ cần 3 hoặc 4 xu ( qian ) mua được 10 lít gạo. Đây không chỉ là giai đoạn thời kỳ thịnh vượng mà Trung Quốc có được cho đến thời đại của Hoàng đế Huyền Tông trước cuộc nổi dậy của tướng Sogdian An Lộc Sơn (An Lu Shan) vào năm 755 mà nó còn là mô hình cai trị thường được nhắc đến trong lịch sử Trung Quốc

Musée des arts asiatiques Guimet

Dynastie_Tang

Les Chinois sont fiers d’être toujours les fils des Han. Pourtant l’âge d’or de la civilisation chinoise n’est pas la période des Han mais plutôt celle des Tang qui perdure trois siècles plus tard (618-907). Grâce à l’abondance de documentation et la découverte des figurines minqi, des objets rituels déposés dans les tombes des élites de l’époque, on sait que la période des Tang est une période durant laquelle les progrès sont significatifs en matière des sciences et techniques ( poudre à canon, xylographie, génie mécanique, médecine, cartographie, etc.). C’est une dynastie ouverte sur le monde en acceptant la tolérance sans précédent à l’égard des cultures et des religions étrangères (l’église nestorienne, le zoroastrisme, une religion polythéiste venue de Perse, bouddhisme en plein essor etc.). C’est aussi sous le règne de l’empereur fondateur Tang Tai Zong (Đường Thái Tôn hay Lý Thế Dân) que le moine bouddhiste Xuan Zang (Huyền Trang) entama en l’an 629 le pèlerinage sacré connu sous le nom de « Pérégrinations vers l’Ouest (Tây Du Ký) » en partant seul de la capitale Chang An durant 17 ans, à la demande de l’empereur pour ramener les écritures sacrées de l’Inde. C’est aussi la période où l’épanouissement des arts et des lettres était à son comble avec les poètes Du Fu (Đỗ Phủ), Li Bai (Lý Bạch), Bai Juji (Bạch Cư Dị) , le peintre Wang Wei (Vương Duy) etc. et celle de la liberté relative pour les femmes. Celles-ci pouvaient exceller dans les arts, en particulier dans la musique et la poésie. Elles pouvaient avoir parfois un statut plus élevé dans la société. C’est le cas de l’impératrice Wu Zetian (Võ Tắc Thiên). Les femmes pouvaient porter des vêtements moins contraignants avec la robe ample Hanfu (Hán phục).

C’est aussi sous cette dynastie que la Route de la Soie connut un grand essor pour de nombreuses fins à la fois économiques, politiques et religieuses par la mise en place de la politique de mariage stratégique, les conquêtes militaires et la soie dans le but de consolider les alliances, de soudoyer et de diviser les nomades et d’agrandir son empire vers l’Ouest. Grâce à cette mise en place, la dynastie réussit à établir des liens commerciaux et culturels tout le long de la route de la soie. C’est par cette route que deux moines nestoriens ont ramené à Byzance les œufs de vers à soie de la Chine, en les cachant dans leurs cannes de bambou. Enfin c’est aussi la période où le Vietnam était sous le giron des Tang après avoir été annexé plus tôt par les Sui avec le général Liu Fang (Lưu Phương).

Sous la dynastie des Tang, Chang-An est la plus grande ville cosmopolite au monde à cette époque. Elle est surnommée « ville d’un million d’habitants » dans les archives chinoises. Connue sous le nom « Paix Eternelle », elle est la ville la plus densément peuplée du monde devant Bagdad et Byzance. Mais d’après l’enregistrement du recensement en l’an 742 dans le Nouveau Livre des Tang (Tân Đường Thư), Chang ’An et ses environs ont eu 362 921 familles comptant 1960188 personnes tandis qu’on estime plus de 50 millions d’habitants vivant à cette époque en Chine sur un territoire allant de la mer de Chine orientale à l’Asie centrale, du désert de Gobi au nord et au-delà des montagnes Nanglin (Lĩnh Nam) dans le sud où se trouve l’Annam. D’une surface intérieure de presque 87km2, la capitale cosmopolite Chang ’An était non seulement un centre de pouvoir politique et économique mais aussi un havre de paix doté de larges avenues, de magnifiques palais, de temples bouddhistes, de jardins privés et de vastes marchés. Ses larges avenues et ses rues étaient disposées selon un damier rectangulaire de 114 blocs de maisons individuellement murés et protégés tous par la même muraille externe.

Chaque matin, dès l’annonce de l’ouverture de sa porte principale par les premiers coups des tambours, les gens venant de tous les coins de l’empire ainsi que de nombreux marchands étrangers attirés par l’important commerce de la capitale commençaient à y entrer et à vaquer à leurs affaires. La nuit, on ne pouvait circuler d’un artère qu’à un autre à condition d’avoir un laissez-passer. On y trouvait toutes sortes de marchandises, des meubles jusqu’aux épices (safran de Perse, poivre d’Inde etc.) dans les deux grands marchés de la ville, l’un à l’est et l’autre à l’ouest. La cour impériale réglementait le contrôle des prix et de la qualité des produits par semaine. La découverte d’un certain nombre de tombes sogdiennes dans la capitale a permis de mieux comprendre comment des éléments de la culture étrangère se sont infiltrés dans la société chinoise de Chang’ An et vice-versa. Même on y trouvait un quartier étranger.

L’armée des Tang comptait beaucoup d’importants contingents de soldats turcs appelés sous le nom Tujue (proto turc). Grâce à cette politique de recrutement et de l’expérience de la steppe que les officiers turcs ont eue, cela permettait à la dynastie des Tang d’agrandir son empire vers l’Ouest. C’était la conquête des royaumes-oasis de Karakhoja, par les Tang avec le général sogdien Ashina She’er (A Sử Na Xã Nhĩ) en 648 dans l’actuelle province du Xinjiang. Il était nommé général de la garde de droite par l’empereur Tang Gaozong (Đường Cao Tông) . Il mourut en 655 et fut enterré aux côtés de l’empereur Taizong (Đường Thái Tông). Il fut renommé Yuan (元) à titre posthume.

Chang An jouait un rôle clé dans l’échange commercial sur la Route de la Soie avec les régions aussi lointaines comme l’Inde, le Moyen Orient et l’Europe. Son maillage urbain et son architecture religieuse (la grande pagode de l’Oie abritant les textes sacrés rapportés par le moine Xuan Zang) et palatiale (Palais de la Grande Clarté (Daming Gong ou la résidence des empereurs) témoignent du savoir-faire technique dans le respect de l’harmonie et de l’environnement et apportent plus tard une influence non négligeable dans l’aménagement des capitales des Silla en Corée et des Heian au Japon. Chang An reste une partie importante dans l’héritage historique et culturel de la Chine. Sous le règne de l’empereur Tai Zong (Đường Thái Tôn), les commerçants et les marchands pouvaient circuler librement dans tout l’empire sans avoir peur des bandits. Les prisons étaient vides et les gens ne ressentaient pas le besoin de fermer la porte de leurs maisons. Les récoltes étaient abondantes: il suffit d’avoir 3 ou 4 qian pour l’achat de 10 litres de riz. C’est non seulement la période de prospérité que la Chine a connue jusqu’au règne de l’empereur Xuan Zong avant la révolte du général sogdien An Lu Shan (An Lộc Sơn) en 755 mais aussi le bon modèle de gouvernance souvent évoqué dans l’histoire de la Chine.

Pagode de l’Oie (Tháp Đại Nhạn)

(

Le lever du soleil ( Bình minh ở vịnh Lan Hạ)

j050807 Gallery, Sites touristiques, tourisme, Vietnam février 9, 2025mars 13, 2025

LHB

Myth of the household geniuses

j050807 Culture, Religion, Traditions, Văn Hóa, Vietnam janvier 22, 2025mars 13, 2025

Version vietnamienne

Version française

The myth of the household geniuses is based on the tragic story of a woodcutter and his wife. It has its roots in Taoism. This modest couple lived happily together until the day they discovered they couldn’t have children. The unfortunate husband began to drink and abuse his wife. Unable to bear it any longer, she left him and married a hunter from a neighboring village. But one day, overcome with loneliness and remorse, the woodcutter decided to visit his wife to apologize.

Meanwhile, the hunter returned home. To avoid any misunderstanding, the young woman hid her first husband in a thatched stable near the kitchen where the hunter was smoking his game. By misfortune, an ember escaped from the fireplace and set fire to the barn.

Panic-stricken, the young woman ran to the burning barn to save her ex-husband. The hunter followed to rescue her, and all three perished in the inferno. The Jade Emperor (Ngọc hoàng), deeply moved by this sad fate, divinized the three unfortunates from his celestial throne and entrusted them with looking after the welfare of the Vietnamese people in the advantageous location of the kitchen. From then on, they became the geniuses of the home.

During the week when the genies are in heaven, the Vietnamese fear that their homes will be unprotected. To prevent any incursion of evil spirits into their homes, they erect a tall bamboo pole (cây nêu) in front of their homes, on which clay plates (or khánh in Vietnamese) vibrate sonorously in the wind to ward off the spirits. At the top of the pole floats a piece of yellow cloth bearing the Buddhist emblem.

Vietnamese kitchen

This custom has its origins in a Buddhist legend entitled “The Woodcutter’s Tết”, according to which the Vietnamese have to confront evil spirits.

It’s always on the twenty-third day of the last lunar month that each Vietnamese organizes a ceremony to send the genie of the household to heaven. Not only are fruits, delicacies and flowers placed on his altar, but also appropriate travel equipment (3 pairs of boots, 3 hats, clothes, votive papers) and three carp placed in a small bowl. At the end of the ceremony, the votive papers are burned and the carp released into a pond or river for the genie to use to fly to heaven. The genie must report everything he has seen on earth to the Jade Emperor, particularly in the home of every Vietnamese. His stay in heaven lasts six days. He must return home on New Year’s Eve until the start of the New Year.

(*) cây nêu: This is a cosmic tree linking the earth to the sky, due to the beliefs of ancient sun-worshipping peoples, including the Proto-Vietnamese, but it is also used to demarcate their territory.

Mausolée des trois empereurs Dục Đức, Thành Thái et Duy Tân

j050807 art, Culture, Gallery, Histoire, Lịch sử, Sites touristiques janvier 16, 2025mars 13, 2025

Khu lăng mộ của 3 vị vua triều Nguyễn: Dục Đức, Thành Thái và Duy Tân.

Version française

So với lăng tẩm khác của các vua nhà Nguyễn, lăng Dục Đức có kiến trúc đơn giản và khiêm tốn. Khu lăng mộ hình chữ nhật, có diện tích 3.445m2, bên trong không có tượng đá như các lăng vua khác. Muốn vào lăng phải đi qua hai cổng tam quan, có mái giả bằng xi măng. Lăng Dục Đức (An lăng) nằm trên đường Duy Tân, phường An Cựu, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế, thuộc Quần thể di tích cố đô Huế.

Đây là nơi yên nghỉ của 3 thế hệ làm vua triều Nguyễn, gồm: Dục Đức (cha, 1852-1883), Thành Thái (con, 1879-1954) và Duy Tân (cháu, 1900-1945). Khu di tích này có diện tích khoảng 6ha, gồm 2 công trình chính là lăng mộ vua Dục Đức cùng hoàng hậu (bên phải) và điện Long Ân (bên trái). Mộ vua Thành Thái và Duy Tân được bao quanh bởi khu tập thể cũ phía sau điện Long Ân.

Comparable à d’autres mausolées des empereurs de la dynastie des Nguyễn, celui de l’empereur Dục Đức possède une architecture très simple et modeste. Étant de forme rectangulaire, celui-ci possède une superficie de 3 445 mètres carrés et ne contient pas des statues de pierre à l’intérieur comme les mausolées des autres rois. Pour y entrer on doit franchir les deux portails à trois entrées avec les faux toits en ciment. Connu sous le nom An Lăng, ce mausolée est situé sur la rue Duy Tân dans le district An Cựu de la ville Huế de la province Thừa Thiên Huế et fait partie du complexe des vestiges de la ville de Huế. C’est le lieu de repos des rois des trois générations de la dynastie des Nguyen: Dục Đức (père, 1852-1883), Thành Thái (fils, 1879-1954) và Duy Tân (petit-fils, 1900-1945). Ce complexe d’environ 6 hectares comprend deux bâtiments principaux: le mausolée du roi Dục Đức et de son épouse (à droite) et le palais de Long An (à gauche). Les mausolées de Thành Thái et Duy Tân sont entourés par l’ancien quartier collectif derrière le palais Long Ân.

DUC_DUC

Musée des Beaux-arts de Saïgon (Bảo tàng mỹ thuật Saïgon)

j050807 art, Culture, Gallery, Lịch sử, musées, sculpture, Sites touristiques, Văn Hóa janvier 8, 2025mars 13, 2025

Version française
Được tọa lạc tại số 97 Phó Đức Chính, Quận 1, bảo tàng mỹ thuật trước đó là dinh thự của một thương gia gốc Hoa giàu có bậc nhất ở Saigon tên là Hứa Bổn Hòa. Ông nầy có nhờ kiến trúc sư người Pháp Diego Rivera thiết kế dinh thự nầy vào năm 1929 và hoàn thành vào năm 1934. Toà nhà nầy được xây cất trên một diện tích có hơn 3000m2 với phong cách kiến trúc độc đáo (kiến trúc Art déco) và thể hiện được sự hài hoà giữa nét đẹp mỹ thuật của châu Âu và châu Á khiến nhờ đó nó thu hút hiện nay không ít những người yêu chuộng nghệ thuật và thích sống ảo. Bảo tàng mỹ thuật lưu giữ hiện nay rất nhiều tác phẩm có giá trị không những về phương diện lịch sử mà còn luôn cả về điêu khắc và hội họa. Bảo tàng nầy lấy màu vàng làm chủ đạo nên bên ngoài các tường đều sơn màu vàng còn mái nhà thì ngói âm dương màu đỏ với diễm mái tráng men màu xanh lục trông rất cầu kỳ lạ mắt. Dinh thư nầy có 99 cánh cửa lớn nhỏ. Con số nầy biểu tượng cho sự viên mãn. Mỗi cửa mang phong cách kiến trúc khác nhau. Các ô cửa sổ thì làm bằng kính màu có trang trí hoa văn. Còn các ban công thì có cấu trúc hình vòm đưa ra ngoài cùng với hệ thống lan can sắt trang trí với nhiều hoa văn độc đáo. Còn bên trong dinh thự có nhiều gian được trang trí như trên trần sảnh với các hoa văn đắp nổi và các đèn chùm theo kiểu Pháp. Cầu thang được lát đá cẩm thạch, sàn nhà được lát gạch bông với hoa văn phong phú. Nhờ có những cửa lớn của dinh thự nên lúc nào cũng tràn ngập ánh nắng khiến dễ chụp hình. Chính ở căn nhà 99 cửa nầy có thang máy đẩu tiên ở thành phố Saïgon.

Situé au numéro 97 Phó Đức Chính du premier arrondissement, le musée des beaux-arts était auparavant le manoir de l’homme d’affaires chinois le plus riche de Saigon, nommé Hứa Bổn Hòa. Celui-ci demanda à l’architecte français Diego Rivera de concevoir ce manoir en 1929 et l’acheva en 1934. Ce manoir a été édifié sur une superficie ayant plus de 3000m2 avec le style architectural unique (Art Déco) et a réussi à montrer l’harmonie entre la beauté artistique de l’Europe et de l’Asie, ce qui permet d’attirer pas mal de gens passionnés de l’art et aimant vivre dans l’illusion. Le Musée des Beaux-Arts conserve actuellement de nombreuses œuvres de grande valeur, non seulement en termes d’histoire mais aussi de sculpture et de peinture. Ce musée utilise le jaune comme couleur principale. Ses murs extérieurs sont peints en jaune et sa toiture est composée de tuiles rouges yin et yang avec des bords en céramique colorés en vert donnant l’aspect étrange et fantaisiste. Ce manoir possède 99 grandes et petites portes. Ce nombre symbolise la perfection. Chaque porte a un style architectural différent. Les fenêtres sont en vitraux avec des motifs décoratifs. Quant aux balcons, ils sont en forme d’arc saillant avec un système de balustrades en fer ornées de motifs singuliers. À l’intérieur du manoir, de nombreuses pièces sont décorées avec des motifs en relief et des lustres de style français sur leur plafond. Les escaliers sont carrelés de marbre tandis que le sol est pavé de riches motifs. Grâce à ses grandes portes, le manoir est toujours inondé de lumière, ce qui facilite la prise des photos. C’est aussi ici qu’on trouve le premier ascenseur installé à Saïgon.

Sa Déc ( Đồng Tháp)

j050807 art, Culture, Gallery, Lịch sử, Sites touristiques, Văn Hóa janvier 4, 2025mars 13, 2025

Version française

Dưới thời Pháp thuộc Sa Đéc được xem là thị trấn nhỏ, yên tĩnh ở đồng bằng sông Cửu Long.Tên nó có nguồn gốc từ tiếng Khơ Me Psar Dèk. Nay Sa Déc thuộc về tỉnh Đồng Tháp. Chính đây là vùng Tây Nam Bộ, nơi có được một bức tranh văn hóa đa sắc với bốn tộc chính là người Việt, Khơ Me, Hoa và Chăm. Chính cũng nơi nầy có một chuyện tình lãng mạn, không hồi kết cuộc của một chàng trai người Việt gốc Hoa Huỳnh Thủy Lê cùng cô con gái người Pháp lúc còn thiếu niên, trở thành nhà văn hào Pháp nổi tiếng về sau với tên Marguerite Duras qua quyển sách « Người Tình » của bà, được giải thưởng Goncourt 1984 và đã được chuyển thể thành phim và dịch ra 42 thứ tiếng. Nay chỉ còn dấu ấn của Huỳnh Thủy Lê qua ngôi nhà cổ của ông được xếp hạng là di sản lịch sử của đất nước.

Durant la période coloniale française, Sa Đéc était considérée comme une petite ville tranquille du delta du Mékong. Son nom est dérivé du mot khmer Psar Dek. Sa Déc appartient désormais à la province de Đồng Tháp. Il s’agit de la région du Sud-Ouest de la Cochinchine, où l’on retrouve un tableau culturel multicolore avec quatre groupes ethniques principaux : les Vietnamiens, les Khmers, les Chinois et les Cham. C’est également ici que se déroule une histoire d’amour romantique sans fin entre un Vietnamien d’origine chinoise Huỳnh Thủy Lê et une adolescente française, qui deviendra plus tard une célèbre écrivaine nommée Marguerite Duras grâce à son best-seller intitulé « L’Amante » ayant remporté le prix Goncourt en 1984 et ayant été adapté en film et traduit en 42 langues. Aujourd’hui il ne reste que la trace de Huỳnh Thủy Lê grâce à sa vieille maison classée désormais comme le patrimoine historique du Vietnam.

Pagode Từ Hiếu (Huế)

j050807 Art, Gallery, Histoire, Lịch sử, Religion, tourisme décembre 27, 2024mars 13, 2025

Version française

Pagode de la piété filiale

Nằm trên núi Dương Xuân thuộc làng Thủy Xuân và cách trung tâm thành phố Huế 5 cây số , chùa Từ Hiếu tọa lạc trong một khu rừng thông tuyệt vời ở phía bắc lăng vua Tự Đức. Để tưởng nhớ mẹ của ông, ngôi chùa này được xây dựng vào năm 1843 bởi hòa thượng Nhất Định. Được biết đến với cái tên Từ Hiếu để biểu thị sự tận tâm của ông và lòng hiếu thảo đối với mẹ. Nhưng đó cũng là ngôi chùa của các hoạn quan ở Tử Cấm Thành Huế.

Perchée sur le mont Dương Xuân dans le village de Thủy Xuân et située à 5km du centre-ville de Huế , la pagode Từ hiếu se trouve dans une belle pinède au nord du mausolée de l’empereur Tự Đức. En l’honneur de sa mère, cette pagode fut édifiée en 1843 par le moine Nhất Đinh. Elle étai connue sous le nom de Từ Hiếu pour signifier le dévouement et la piété de ce dernier à sa mère. Mais c’était aussi la pagode des eunuques de la cité pourpre interdite de Huế.