Land of Montagnard minorities
Being known for beauty of nature characterized by its waterfalls and lakes, Buôn Ma Thuộc is the capital of Dak Lak province in Higland Center. The development of tourism is essentially based on elephant ride, visit of ethnic minorities or that of waterfalls. Formerly, it is the country of the Êdê and Bahnar. It is distingued from other regions by its plantations (coffee, rubber, pepper, cashew and durian fruit).
Ethnic minority housing
The richness of ethnic minorities living in the Central Highlands (Tây Nguyên) of Vietnam is measured by the number of jars of rice beers found inside of their houses. These jars are distinguished by their forms, sizes and colors. Some are engraved with the bas-reliefs often illustrated by flowers or dragons.
Pictures gallery
Le défi
Ce mot n’est pas étranger aux Vietnamiens. Par contre, il est synonyme de la persévérance, de la résistance, de l’ingéniosité et de la confrontation pour ces gens frêles, les pieds enfouis dans la boue des rizières depuis la nuit des temps. Ceux-ci ne cessaient pas de relever, de génération en génération, le défi imposé incessamment par les intempéries d’une nature ingrate et inhospitalière et par l’Empire du Milieu, leur grand frère limitrophe et leur ennemi héréditaire. Les Vietnamiens vouaient à ce dernier une admiration étonnante en même temps une résistance implacable dans le but de garder leur indépendance nationale et leurs spécificités culturelles. La Chine tenta de siniser à maintes reprises le Viêt-Nam durant sa domination millénaire mais elle réussit à estomper les particularités sans les faire disparaître complètement. Elle ne tarda pas à s’en apercevoir car à chaque occasion favorable, les Vietnamiens affichaient leur résistance et leur différence. Ils cherchaient à affronter même les Chinois dans le domaine littéraire. Cela a été rapporté par un grand nombre de récits continuant à abonder encore jusqu’à nos jours dans l’histoire littéraire vietnamienne.
Selon l’on-dit, après avoir réussi à mater la révolte des deux sœurs Trưng Trắc Trưng Nhị et de pacifier le Giao Chỉ (l’ancien pays des Viets), le général chinois Mã Viện (Ma Yuan) de la dynastie des Han édifia en 43 à la frontière sino – vietnamienne un pilier haut de plusieurs mètres et portant l’écriteau suivant:
Ðồng trụ triệt, Giao Chỉ diệt
Ðồng trụ ngã, Giao Chỉ bị diệt.
Le Vietnam disparaîtrait pour toujours avec la chute de ce pilier.
Pour éviter sa chute, chaque Vietnamien tenta de le consolider en jetant, à chaque passage, un morceau de terre autour de cette colonne colossale, ce qui permit d’édifier progressivement un monticule faisant disparaître ainsi ce pilier mythique.
Pour ironiser sur la peur et l’angoisse des Vietnamiens de perdre leur patrie, l’empereur des Ming n’hésita pas à s’adresser arrogamment au délégué vietnamien Giang Văn Minh (1582-1639) lors d’une réception, avec des termes inamicaux:
Ðồng trụ chí kim đài dĩ lục
Le pilier en bronze continue à être envahi par la mousse verte.
pour rappeler à Giang Văn Minh l’écrasement de la révolte dirigée par les sœurs Trưng Trấc et Trưng Nhị et la pacification de son pays par les Chinois. Imperturbable, Giang Văn Minh lui répondit avec une perspicacité étonnante et une détermination énergique et courageuse :
Ðằng giang tự cổ huyết do hồng
Le fleuve Bạch Ðằng continue à être teinté avec du sang rouge.
pour rappeler à l’empereur des Ming les victoires éclatantes et décisives des Vietnamiens contre les Chinois sur le fleuve Bạch Ðằng.
Ce n’est pas la première fois que cette compétition littéraire avait lieu. A l’époque du règne du roi Lê Ðại Hành ( Le Grand Expéditeur ), le bonze Lạc Thuận eut l’occasion de frapper d’admiration l’ambassadeur chinois Li Jiao ( Lý Giác ) à qui il avait fait passer le fleuve en se déguisant en sampanier. Il n’hésita pas à achever le quatrain entamé d’abord par Li Jiao qui se mit à chanter en voyant les deux oies sauvages jouer sur la crête des vagues:
Ngỗng ngỗng hai con ngỗng
Ngữa mặt nhìn trời xanh
Des oies sauvages, voyez ces deux oies sauvages
Elles dressent la tête et se tournent vers l’horizon
par ses deux vers suivants:
Nước biếc phô lông trắng
Chèo hồng sóng xanh khua
Leurs plumes blanches s’étalent sur les eaux glauques
Leurs pattes roses, telles des rames, fendent les flots bleus.
On constate non seulement la rapidité et l’improvisation du moine Lạc Thuận mais aussi son ingéniosité de mettre en parallèle les idées et les termes à employer dans ce quatrain.
Mais le mérite de la confrontation revient évidemment au lettré Mạc Ðỉnh Chi car ce dernier sut montrer durant son séjour en Chine sa capacité de résistance mais aussi son talent de savoir répliquer savamment à toutes les questions et éviter toutes les embûches. Il fut envoyé en Chine (1314 ) par le roi Trần Anh Tôn après que ce dernier avait défait l’armée des Mongols de Kubilai Khan avec le général Trần Hưng Ðạo. À cause d’un retard inopiné, il ne put pas se présenter à l’heure convenue devant le portail du fort à la frontière sino-vietnamienne. Le mandarin chargé de la surveillance de ce fort accepta d’ouvrir ce portail à condition qu’il réussît de répondre d’une manière appropriée à la question que ce mandarin voulait lui poser et dans laquelle il y avait 4 mots « quan »
Quá quan trì, quan quan bế,
nguyện quá khách quá quan
Qua cữa quan chậm, cữa quan đóng,
mời khách qua đường qua cữa quan
Vous êtes en retard, la porte réservée étant fermée.
Je vous demande de bien vouloir vous présenter devant cette porte.
Imperturbable devant ce défi littéraire, il répondit au mandarin avec une facilité étonnante par la phrase suivante:
Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối.
Ra câu đối dễ, đối câu đối khó
xin tiên sinh đối trước
C’est très facile pour vous de poser une question, la réponse n’étant pas évidente.
Je vous demande de bien vouloir poser la question.
On constate que dans cette réplique, il y a non seulement le mot « đối » qui se répète en quatre fois et qui est disposé de la même manière que le mot « quan » mais aussi la virtuosité de savoir respecter les rimes et les règles prosodiques par Mạc Ðỉnh Chi dans son vers tout en faisant connaître au mandarin la situation où il était empêtré avec sa suite. Cela contenta énormément le mandarin chinois. Celui-ci n’hésita pas à ouvrir le portail du fort et à le recevoir en grande pompe. Cet incident fut rapporté à la cour de Pékin et ne tarda pas à porter envie aux meilleurs mandarins lettrés chinois de se mesurer avec lui dans le domaine littéraire.
Un beau jour, dans la capitale de Pékin, il était en train de faire une promenade avec son mulet. Comme ce dernier ne trottinait pas assez vite, cela énerva un mandarin chinois qui le suivait de près sur son chemin. Irrité par cette lenteur gênante, le mandarin se tourna vers lui en lui adressant avec un ton arrogant et méprisant:
Xúc ngã ky mã, đông di chi nhân dã, Tây di chi nhân dã?
Chạm ngựa ta đi là người rợ phương Ðông hay là người rợ phương Tây?
En gênant le passage de mon cheval, est -il un barbare venant de l’Est ou de l’Ouest?
Ce mandarin s’inspira de ce qu’il avait appris dans le livre de Mencius (Mạnh Tử )(1) pour désigner les Barbares, ceux ne possédant pas la même culture que l’empire du Milieu par l’emploi des deux mots « Ðông di ». Surpris par ce propos blessant lorsqu’il savait que la Chine fut gouvernée à cette époque par les tribus nomades, les Mongols, Mạc Ðỉnh Chi lui répliqua avec son humour noir:
Át dư thừa lư, Nam Phương chi cường dư, Bắc phương chi cường dư
Ngăn lừa ta cưởi, hỏi người phương Nam mạnh hay người phương Bắc mạnh?
En empêchant la marche normale de mon mulet, est-il fort, l’homme du Nord ou celui du Sud?
L’empereur des Yuan n’hésita pas à vanter sa puissance en le comparant au soleil et en faisant savoir à Mạc Ðỉnh Chi que le Viêt-Nam, comparable à la lune, serait anéanti et dominé bientôt. Imperturbable, Mạc Ðỉnh Chi lui répondit d’une manière ferme et courageuse:
Nguyệt cung, kim đạn, hoàng hôn xa lạc kim
Trăng là cung, sao là đạn, chiều tối bắn rơi mặt trời.
Etant prise pour l’arbalète, la lune avec les étoiles comme des projectiles, détruit facilement dans la nuitée le soleil.
L’empereur des Yuan Kubilai Khan ( Nguyên Thê’ Tổ ) dut reconnaître son talent et lui accorda ainsi le titre » Premier docteur » ( Lưỡng Quốc Trạng Nguyên ) aussi bien en Chine qu’au Viêt-Nam, ce qui rendit jaloux quelques mandarins chinois. L’un d’eux tenta de l’humilier un beau matin en le traitant comme un oiseau car à cause de la tonalité monosyllabique de la langue, les Vietnamiens donnent l’impression de gazouiller toujours lorsqu’ils parlent:
Quích tập chi đầu đàm Lỗ luận: tri tri vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị tri
Chim đậu cành đọc sách Lỗ luận: biết thì báo là biết, chẳng biết thì báo chảng biết, ấy là biết đó.
L’oiseau s’agrippant sur une branche lit ce qui a été écrit dans le livre Les Entretiens : Si nous savons quelque chose, nous disons que nous la savons. Dans le cas contraire, nous disons que nous ne la savons pas. C’est ainsi que nous disons que nous savons quelque chose.
C’est une façon de recommander Mạc Ðỉnh Chi de se montrer plus humble et de se comporter comme un homme de qualité confucéenne ( junzi ). Mạc Ðỉnh Chi lui répliqua en le traitant comme une grenouille car les Chinois ont l’habitude de clapper à cause de leur manière de boire ou de parler bruyamment:
Oa minh trì thượng đọc Châu Thư: lạc dữ đọc lạc nhạc, lạc dữ chúng lạc nhạc, thục lạc.
Châu chuộc trên ao đọc sách Châu Thu: cùng ít người vui nhạc, cùng nhiều người vui nhạc, đằng nào vui hơn.
La grenouille barbotant dans la mare lit ce qui a été écrit dans le livre Livre des Documents Historiques (Chou Ching): certains jouent seuls de la trompette, d’autres jouent ensemble de la trompette. Lesquels paraissent en jouer mieux.
C’est une façon de dire au mandarin chinois d’avoir un esprit sain pour pouvoir avoir un comportement juste et un discernement équitable.
Malgré la confrontation littéraire, Mạc Ðỉnh Chi fut très apprécié en Chine. Il fut chargé même par l’empereur des Yuan de composer une oraison funèbre en l’honneur de la disparition d’une princesse mongole. Grâce au respect que les Chinois savaient entretenir traditionnellement à l’égard des gens de talent vietnamiens, en particulier des lettrés ayant une érudition inouïe et une vivacité d’esprit, le lettré Nguyễn Trãi fut sauvé in extremis par le grand intendant Houang Fou (Hoàng Phúc). Il était aux yeux du généralissime chinois Tchang Fou (Trương Phụ ) un homme captif à abattre, un personnage dangereux et nuisible à la politique d’expansion de la Chine au Viêtnam . Il fut retenu par Tchang Fou durant son séjour à Ðồng Quang ((ancien nom donné à la capitale Hanoï ) avant de pouvoir rejoindre plus tard le héros à habit de cotonnade Lê Lợi à Lam Sơn. Sans ce geste magnanime et protecteur de l’eunuque Houang Fou, Lê Lợi n’aurait pas pu déboulonner les Ming car c’était Nguyễn Trãi, le conseiller providentiel et le stratège éminent sur lequel Lê Lợi s’appuya pour mener le guérilla durant ses dix années de lutte contre les Chinois.
Cette confrontation littéraire commença à s’estomper progressivement avec l’arrivée des Français au Vietnam et cessa définitivement lorsque l’empereur Khải Ðịnh avait décidé de mettre fin au système de concours mandarinal vietnamien calqué jusqu’alors sur celui des Chinois et basé essentiellement sur les Quatre Livres Classiques (3) et les Cinq Livres Canoniques (4) du sage Confucius.(Tứ Thư Ngũ Kinh).
On nota le dernier concours mandarinal organisé à Huế en 1918. Un autre système de recrutement à la française fut proposé à l’époque coloniale. Dès lors, le Vietnam n’avait plus l’occasion de se mesurer littérairement avec la Chine et de lui montrer sa différence, sa résistance intellectuelle et ses spécificités culturelles.
(1) : Philosophe Jou de premier plan du IV è siècle avant J.C.
(2) : Le Juste Milieu , l’un des ouvrages de base de l’enseignement chinois.
(3) : La Grande Étude, ( Ðại Học), le Juste Milieu ( Trung Dung ), Les Entretiens ( Luận Ngữ ) et le livre de Mencius ( Sách Mạnh Tử).
(4): Le Livre des Odes ( Kinh Thi ), Les Documents Historiques( Kinh Thu ), Le Livre des Mutations ( Kinh Dịch ) Les Rites ( Kinh Lễ ) , Printemps et Automne ).( Kinh Xuân Thu ).
Being known in China under the name « Yi », the Lô Lô are also called Mùn Di, Màn Di, La La, Qua La, Ô Man, Lu Lộc Mà by the Vietnamese. They belong to the Tibeto-Burman ethno-linguistic group. A large number live in the highland areas of China (Sichuan, Yunnan, Guizhou et Kouang Si) except a little minority native of Yunnan installed in the Upper Tonkin at the time of migratory flows which were appeared in the 15th and 18 th centuries. At present, the population of this ethnic group amounts to about 4000 individuals in Vietnam. According to ethnologists, the Lô Lô are descendants of the nomadic people and sheep farmer Qiang (Khương tộc ) who emigrated from the South East of Tibet for taking up permanent residence in Sichuan (Tứ Xuyên) and Yunnan (Vân Nam).
The one of 54 ethnic minorities in Vietnam
At the period of Chunqiu (or Spring and Autumn period)(Xuân Thu in Vietnamese), this people was always at war with the inhabitants of Yellow River (Hoàng Hạ), ancestors of the Chinese. Their expansion was stopped by the duke Mu of the Qin state (Tần Mục Công) which ruled between -660 et -621 and was one of five famous hegemons (Bá chủ) at this time thanks to the contribution made by his talented chancellor Baixi Li (Bá Lý Hệ).
In the ethnic group Lô Lô, there are two small groups: the coloured Lô Lô (Lô Lô hoa ) and the black Lô Lô (Lô Lô đen). They live by using traditional irrigated rice method and slashand-burn agriculture with most important plants as corn, sticky rice and ordinary rice. That is what we see in Đồng Văn et Mèo Vạc districts on the fields and milpas. By contrast, in the Bảo Lạc district, except the permanents milpas, they use the field terraces. Their main food is the maize flour immersed in boiling water. The broth is not missing in their meal, which always requires the use of bowls and spoons in wood.
彝族 (Dân tộc Lô Lô)
In general, their homes are conveniently located in high and dry areas overlooking the valleys. They prefer to live near dense forests because forests and streams are considered by them as living spaces of the soil genius. They are just people who like to live in harmony with nature. They use the hoods with two shoulder straps in rattan or a variety of bamboo (giang) for transporting their possessions. They prefer to be married with people of their sample ethnic. They also practice exogamy just in case the marriage takes place between people from different parentages. The Lô Lô are monogamous. The young bride lives in the family of his husband. The adultery is condemned in their traditions. However, the levirate marriage is tolerated because the little brother of the deceased can take for the spouse his sister-in-law. Similarly, the son of the parternal aunt is allowed to be married with the daughter of the maternal uncle (cô cậu) but it is strictly forbidden to do the opposite.
In the family, everything is decided by the husband. The daughters inherit jewelry of their mother and receive upon their marriage a dowry. About the heritage itself, the beneficiaries are male children in the family. When a person is died, his family organises a ritual ceremony in the intention of helping his soul to find the path towards his ancestors. Being known under the name » dance of the spirits », this rhythmic manifestation is led by his son-in-law carrying on his shoulders a bag containing a cloth ball representing the head of the deceased. Sometimes, instead of this ball, we find a piece of wood or a squash on which is drawn the figure of the deceased. This shows that the traces of the practice of headhunting remain vivacious among the Lô Lô. During the funeral, this son-in-law must carry one of the extremities of the coffin. It is him and brothers of the widow to throw the first handfuls of earth in the tomb of the deceased.
The Lô Lô clearly distinguish between close ancestors (in less than 5 generations) and distant ancestors (beyond six generations). For close ancestors, there is always an own altar in each family while for distant ancestors, the ritual takes place in the home of the lineage head (trưởng tộc). Like the Vietnamese people, the Lô Lô have the bronze drums which are used only during the funeral. These drums are always in pairs: a male and a female. They are placed in the supports next to feet of the deceased so that their eardrums are opposing each other. Then a player stands between them and strikes them alternatively with a unique drum stick. A beat for the male drum followed by another beat for the female drum, all of this is in a regular cadence.
The player must be single or a married man whose the wife is not pregnant at the funerals. Being a sacred instrument, the drum is buried or hidden in a place which is simultaneously clean and discreet. There is only the familial lineage head who knows this emplacement.
For the Lô Lô, there is a legend concerning the bronze drum:
Once upon a time, the country and its inhabitants were swallowed by the flood. Having had compassion for young girls who were dying, God provided assistance to them by putting respectively the big sister in the great bronze drum and the younger in the small drum. The drums were not drowned by the flood, which saved two young girls. After the deluge, they taked refuge in the mountains and were married. They had thus become the ancestors of ressurected humans.
Like the Vietnamese and the Chinese, the Lô Lô celebrate their new year at which are added other rites and festivals. The is the case of the ritual of new rice, the celebration of the 5th day of the 5th moon, that of the 15th day of the 7th moon etc.. We don’t forget to mention also the dance under the moonlight. The latter may last all night and assembles either a majority of girls and boys or a group of young girls or married womens. The dance starts with the formation of the circle carried out by the dancers who place their hands on the shoulders of others. They are accompanied by songs and movements simulating the daily activities such as the rice pounding and winnowing, the fruit picking or the embroidery etc …
Being the favourite entertainment for youth, the dance under the moonlight takes place on the site near to the village and it can take up to the morning light.
Althought the Lô Lô are not numerous in Vietnam, they are distinguished from other ethnies by their flamboyant clothing and the deep attachment to nature.
[Back to page « Vietnam, land of 54 ethnies »]
Bibliographic references:
Without the curiosity and open-mindedness of this young French military man, the Vietnamese popular woodcut would probably have been in oblivion and disappeared forever with the ups and downs of the war. The Vietnamese woodcut has its origin dated back to 15th century, at a time when scholar Lương Như Hộc introduced its fabrication technique on his way back from an official mission to China.
Henri Oger was one of the rare Frenchmen who, at the beginning of the century, was able to discover a millennium of wealth in traditions and customs throughout the Vietnamese society which was then closed to strangers, poor and backward. He took the initiative of creating an encyclopedia consisted of 10 volumes describing all aspects of the Vietnamese society in the old days: craftsman’s works, festivals, farming techniques, ancestral customs etc.. by requesting about 30 wood carvers to engrave designs on wood and then, because of weather conditions, imprint the engraving on the spot using the Vietnamese traditional methods. It should be acknowledged that the love of Vietnam and its people has allowed Henri Oger to overcome at that time all hardship in fund raising and in the realization of this huge work ( more than 4000 designs in all ).
He did not get any help from the French government at all. He only got subscriptions from some two dozen persons, in the amount of 200 piasters.
Henri Oger
In spite of that, Henri Oger has succeeded in leaving to the Vietnamese people a priceless treasure. His work was unknown to the French and Vietnamese public for decades. Only in 1978 did an exhibition entitled « Peasant Painters of Vietnam » take place at the Cultural Center of Bourges. Three of his works are presently kept at the National Library of Hanoï and Saïgon City but only in the latter we find his 10 volumes in their entirety.
Bibliography:
Introduction générale à l’étude de la technique du peuple annamite. 2 volumes. Editions: Geuthner-Jouve, Paris.
Le mythe de Táo Quân
English version
Version vietnamienne
Galerie des photos
Le mythe des génies du foyer repose sur la tragique histoire d’un bûcheron et de sa femme. Il prend sa source dans le taoïsme. Ce couple modeste vivait heureux jusqu’au jour où il découvrit qu’il ne pouvait pas avoir d’enfants. L’infortuné mari se mit à boire et à maltraiter sa femme. Celle-ci ne pouvant en supporter davantage le quitta et épousa un chasseur d’un village voisin. Mais un jour, fou de solitude et plein de remords, le bûcheron décida de rendre visite à sa femme pour lui présenter ses excuses.
Sur ces entrefaites, le chasseur rentra chez lui. Afin d’éviter tout malentendu, la jeune femme cacha son premier mari dans une étable au toit de chaume, située près de la cuisine où le chasseur était en train de fumer son gibier. Par malheur, une braise s’échappa du foyer et mit le feu à l’étable.
Affolée, la jeune femme s’élança vers l’étable en flammes pour sauver son ex-époux. Le chasseur la suivit pour lui porter secours et tous trois périrent dans le brasier. L’empereur de Jade (Ngọc hoàng), du haut de son trône céleste, profondément touché par ce triste sort, divinisa les trois malheureux et les chargea de veiller au bien-être des Vietnamiens à l’emplacement avantageux de la cuisine. C’est ainsi qu’ils devinrent dès lors les génies du Foyer.
Pendant la semaine où les génies sont au ciel, les Vietnamiens craignent que leur maison soit sans protection. Afin de prévenir toute incursion des mauvais esprits dans leur maison, ils érigent devant chez eux une haute perche de bambou (cây nêu) sur laquelle sont suspendues des plaques en argile (ou khánh en vietnamien) vibrant avec sonorité au gré du vent pour éloigner les esprits. Au sommet de cette perche, flotte un morceau de tissu jaune marqué par l’emblème bouddhique.
Cette coutume trouve ses origines dans une légende bouddhique intitulée « Le Tết du bûcheron » selon laquelle les Vietnamiens doivent affronter des esprits maléfiques.
C’est toujours le vingt-troisième jour du dernier mois lunaire que chacun des Vietnamiens organise une cérémonie de départ du génie de foyer pour le ciel. On trouve non seulement sur son autel des fruits, des mets délicieux, des fleurs mais aussi un équipement de voyage approprié (3 paires de bottes, 3 chapeaux, vêtements, des papiers votifs) et des trois carpes mises dans une petite cuvette. À la fin de la cérémonie, on brûle les papiers votifs et on libère les carpes dans un étang ou dans une rivière afin que le génie puisse s’en servir pour s’envoler au ciel. Celui-ci doit rapporter tout ce qu’il a vu sur terre à l’empereur de jade, en particulier dans le foyer de chaque Vietnamien. Son séjour dure ainsi six jours au ciel. Il doit retourner au foyer dans la nuit du réveillon jusqu’au moment où débute la nouvelle année.
(*) cây nêu: C’est un arbre cosmique reliant la terre au ciel en raison des croyances des peuples anciens adorant le soleil, y compris les Proto-Vietnamiens mais il est employé également pour délimiter leur territoire.
Truyền thuyết về các Táo quân được dựa trên câu chuyện bi thảm của một người thợ rừng và vợ của ông ta. Nó có nguồn gốc từ Lão giáo. Cặp vợ chồng khiêm tốn này được sống hạnh phúc cho đến khi họ phát hiện ra rằng họ không thể có con. Người chồng bất hạnh nầy mới bắt đầu rượu chè và ngược đãi bà vợ. Bà nầy không thể chịu đựng được nữa và rời bỏ ông ta và kết hôn với một người thợ săn ở làng bên cạnh. Nhưng một ngày nọ, cô đơn và hối hận, người thợ rừng quyết định đến thăm vợ để xin tạ lỗi.
Giữa lúc đó, người thợ săn trở về nhà. Để tránh mọi sự hiểu lầm, người phụ nữ trẻ buộc lòng giấu người chồng cũ của mình ở trong một chuồng gia súc có mái nhà bằng tranh, nằm gần nhà bếp nơi mà người thợ săn đang hun khói thịt rừng. Thật không may, một đóm lửa than hồng thoát ra khỏi lò và đốt cháy chuồng.
Cùng quẫn, người phụ nữ trẻ lao mình về phía chuồng đang bốc cháy để cứu chồng cũ. Người thợ săn chạy theo cô để giúp cô và cả ba đã chết trong ngọn lửa. Ngọc Hoàng, từ trên cao nhìn xuống, cảm động vô cùng trước số phận đau buồn này, phong thần cho ba người và buộc họ phải trông chừng từ đây hạnh phúc của người dân Việt ở vị trí thuận lợi của nhà bếp. Bởi vậy họ trở thành các thần bếp núc từ đây của các gia đình người Việt.
Trong tuần lễ các táo quân ở trên trời, người Việt lo sợ ngôi nhà của họ sẽ không được bảo vệ. Để ngăn chặn sự xâm nhập của tà ma vào nhà, họ dựng trước cửa nhà một cây nêu có treo những khánh đất phát tiếng động khi có gió rung. Trên đỉnh cột này có treo một mảnh vải màu vàng có biểu tượng của Phật giáo.
Phong tục này bắt nguồn từ một truyền thuyết Phật giáo mang tên « Tết của người thợ rừng », theo đó người dân việt phải đối mặt với những linh hồn ma quỷ.
Cứ đến ngày hai mươi ba tháng Giêng âm lịch, mỗi người dân Việt lại tổ chức lễ tiễn Táo quân về trời. Không chỉ có trái cây, thức ăn ngon, các bông hoa trên bàn thờ của Táo quân mà còn có đồ dùng cho cuộc hành trình thích hợp (3 đôi giầy, 3 cái mũ, 3 bộ đồ quần áo, vàng mã) và ba con cá chép được đặt trong một chiếc thau nhỏ. Sau khi kết thúc lễ cúng thì đốt vàng mã và thả cá chép xuống ao hay sông để Táo quân mượn cá chép bay về trời. Táo quân phải báo cáo lại với Ngọc Hoàng tất cả những gì Táo quân được nhìn thấy ở trần gian, nhất là ở trong nhà của mỗi gia đình của người dân Việt. Thời gian lưu trú của Táo quân được kéo dài là sáu ngày ở trên trời. Táo quân phải trở về nhà vào đêm giao thừa đúng lúc khi năm mới vừa bắt đầu.
(*) cây nêu: cây vũ trụ nối liền đất với trời, do tín ngưỡng thờ thần mặt trời của các dân tộc cổ mà trong đó có người Việt cổ mà còn hàm chứa ý thức về lãnh thổ cư trú của họ.
Vietnamese version
French version
Once upon a time in a faraway region of Vietnam, there was a young, brave and generous farmer of the name Ngọc Tâm. He had a wife of the name Nhan Diệp She was gracious and charming. Contrary to her husband who was thrifty and hard working, she was lazy and loved luxury. In spite of that, Ngoc Tâm loved his wife and forgave her for anything. Unfortunately, this union lasted only for a short time because his wife died brutally on a beautiful morning. Sinking into distress, Ngọc Tâm did not want to stay away from the corpse of his wife and opposed to her burial. After having sold all his assets, he embarked in a sampan with the casket and drifted with the current without having in mind any precise destination. One day, his sampan took him to the foot of a green and scented hill. Landing on ground, he discovered a landscape imprinted with the beauty of rare flowers and trees bearing varied fruits. During the time he continued his exploration, he suddenly met an old man with his long hair as white as his goatie beard.
From the old man emanated a great serenity and a surprising compassion, which allowed him to understand he had in front of him a God of Places. He threw himself down to the old man’s feet, then implore him to give back life to his wife. Feeling sorry for him, the God said: « I am going to grant your wish because your love and grief are sincere. But could you not regret it later on! ». Then he asked the peasant to open the casket, and cut the end of his finger and let three drops of blood fall on the body of his wife Nhan Diep. Right away, the latter opened her eyes as if she got out of a long lethargy.
Her forces returned very fast. Before leaving, the God told the woman: « Don’t forget your duties of a wife. Think of the love your husband brought to you and of his devotion. Be happy both of you. »
Hurrying to go back home, the peasant Ngọc Tâm tried to row days and nights. One evening, he had to land to buy groceries. During his absence, a big boat of a wealthy merchant drew up alonside his.
Hurrying to go back home, the peasant Ngọc Tâm tried to row days and nights. One evening, he had to land to buy groceries. During his absence, a big boat of a wealthy merchant drew up alonside his.
Caught by the beauty of Nhan Diệp, the merchant got into a conversation with her, ended up seducing her and taking her with him to a new destination. Upon his return, furious Ngọc Tâm decided to launch himself into the pursuit of the rich merchant. He succeeded in finding the latter after long months of search. He found his wife and proposed her to go back to him. Used to easy life, the latter refused to the proposal. Right then, the peasant recovered from his craze and told his wife: » You are free to leave me. But you have to give back my three drops of blood that I poured on your body to revive you ».
Happy for getting rid of her stupid husband at a good deal, Nhan Diệp hurried to prick her finger. But at the time the blood began to flow, she tumbled down dead. This frivolous and light-hearted woman could not be resigned to leave this world definitively. She came back by transforming herself into a minuscule insect relentlessly pursuing Ngọc Tâm to steal from him the three drops of blood that brought her to human life.
This tiny creature is known later as the mosquito.
English version
French version
Ngày xửa ngày xưa, ở một vùng đất xa xôi của Việt Nam, có một chàng nông dân trẻ tuổi dũng cảm và hào phóng có tên là Ngọc Tâm. Có một người phụ nữ tên là “Nhan Điệp”. Cô nầy thật duyên dáng và quyến rũ. Khác với người chồng tằn tiện và chăm chỉ, cô lại lười biếng và thích xa hoa. Dù vậy, Ngọc Tâm vẫn yêu vợ và tha thứ cho cô tất cả. Thật không may, cuộc hôn nhân này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn vì vợ anh đột ngột qua đời vào một buổi sáng đẹp trời. Chìm trong đau khổ, Ngọc Tâm không muốn tô điểm thi thể vợ nên phản đối việc chôn cất cô. Bán hết tài sản,anh mới lên thuyền tam bản chở quan tài lang thang theo dòng nước, không có đinh hướng đi về đâu xác thực. Một hôm, chiếc thuyền đò đưa anh tới chân một ngọn đồi xanh ngát hương thơm. Khi xuống đất, anh khám phá ra một cảnh quan tuyệt đẹp với những loài hoa quý hiếm và các cây có nhiều trái đa dạng. Khi đang tiếp tục khám phá, anh bất ngờ gặp một ông già có mái tóc dài màu trắng giống như chòm râu cằm của mình. Một sự thanh thản tuyệt vời và lòng thương xót đáng kinh ngạc hiện ra ở từ ông già, làm anh hiểu rõ đứng trước mặt anh là thần thổ địa, vị thần cai quản vùng đất nầy. Anh ta mới quỳ dưới chân ông, rồi cầu xin thần phục hồi mạng sống cho vợ mình.
Động lòng thương xót anh, vị thần mới nói rằng: “Ta sẽ đáp ứng điều mong ước của con vì tình yêu và nỗi đau của con rất chân thành. Nhưng mong sau này con đừng hối hận quá nhiều nhé!”. Sau đó, thần yêu cầu người nông dân mở quan tài, tự cắt đầu ngón tay của anh và nhỏ ba giọt máu lên thi thể của vợ anh, Nhan Điệp. Ngay lập tức, nàng mở mắt ra như thể nàng vừa tỉnh dậy sau cơn hôn mê kéo dài.
Sức khoẻ cũng được trở lại rất nhanh. Trước khi chia tay, thần thổ địa mới nói với vợ anh: « Đừng quên bổn phận của một người vợ. Hãy nghĩ đến tình yêu mà chồng con dành cho con và sự tận tâm của anh ấy. Cả hai hãy giữ hạnh phúc. Vội vã trở về quê nhà, người nông dân Ngọc Tâm đã cố gắng chèo thuyền suốt ngày đêm. Một buổi tối, anh phải xuống tàu để mua đồ dự trữ. Trong lúc anh vắng mặt, có chiếc thuyền lớn của một thương gia giàu có đến đậu bên cạnh thuyền anh. Bị vẻ đẹp của Nhan Diệp quyến rũ, thương gia mới bắt chuyện với nàng, cuối cùng quyến rũ được nàng và đưa nàng theo mình đến một địa điểm mới.
Khi trở về, Ngọc Tâm tức giận quyết định theo đuổi thương gia giàu có. Anh đã tìm được thương gia sau nhiều tháng tìm kiếm. Anh ta tìm thấy vợ mình và đề nghị nàng trở về cùng anh. Quen với một cuộc sống dễ dàng, nàng từ chối lời đề nghị này. Đột nhiên, người nông dân không còn tha thiết sự yêu thương nữa và nói với vợ anh: « Em có quyền rời xa anh. Nhưng em phải trả lại cho anh ba giọt máu mà anh đã đổ trên cơ thể em để em hồi sinh lại >>.
Vui mừng vì thoát khỏi được sự rắc rối của người chồng ngu ngốc, Nhan Diệp vội vàng chích ngón tay. Nhưng khi máu bắt đầu chảy, nàng ngã xuống chết liền. Người phụ nữ không nghiêm túc và nhẹ dạ không chịu rời bỏ thế giới này mãi mãi. Nàng quay trở lại bằng cách biến mình thành con muỗi không ngừng truy đuổi Ngọc Tâm để đánh cắp lại ba giọt máu giúp nàng trở lại kiếp người.
Con bọ nầy sau nầy được gọi là con muỗi.
Il était une fois dans une région lointaine du Viêt-Nam un jeune paysan, brave et généreux de nom Ngọc Tâm. Il avait une femme de nom « Nhan Diệp« . Celle-ci était gracieuse et charmante. Contrairement à son mari qui était économe et laborieux, elle était paresseuse et aimait bien le luxe. Malgré cela, Ngọc Tâm aimait toujours sa femme et lui pardonnait tout. Malheureusement, cette union ne fut que de courte durée car sa femme mourut brutalement un beau matin. Sombrant dans la détresse, Ngọc Tâm ne voulut pas se séparer du corps de sa femme et s’opposa à son ensevelissement. Après avoir vendu ses biens, il s’embarqua dans un sampan avec le cercueil et erra au gré du courant, n’ayant en tête aucune destination précise.
Un jour, son sampan l’amena au pied d’une colline verdoyante et parfumée. Descendu sur terre, il découvrit un paysage empreint de beauté avec des fleurs rares, des arbres chargés des fruits variés. Au moment où il continua son exploration, il rencontra soudain un vieillard aux longs cheveux blancs tout comme sa barbiche. Il se dégagea du vieil homme une grande sérénité et une miséricorde étonnante, ce qui lui permit de comprendre qu’il avait devant lui un génie du sol. Il se jeta à ses pieds, puis il l’implora de rendre la vie à sa femme.
Pris de pitié pour lui, le génie lui dit: » Je vais exaucer tes vœux car ton amour et ta douleur sont sincères. Mais puissiez-vous ne pas trop le regretter plus tard ! ». Puis il demanda au paysan d’ouvrir le cercueil, de se couper le bout du doigt et de laisser tomber trois gouttes de sang sur le corps de sa femme Nhan Diệp. Aussitôt, celle-ci ouvrit les yeux comme si elle sortait d’une longue léthargie.
Ses forces revinrent très vite. Avant la séparation, le Génie s’adressa à sa femme: « N’oubliez pas vos devoirs d’épouse. Pensez à l’amour que votre époux vous porte et à son dévouement. Soyez heureux tous les deux. » Pressé de rentrer chez lui, le paysan Ngọc Tâm essaya de ramer des jours et des nuits. Un soir, il dut débarquer pour acheter des provisions. Durant son absence, le grand bateau d’un riche commerçant vint se placer à côté du sien. Séduit par la beauté de Nhan Diệp, le marchand engagea la conversation avec elle, finit par la séduire et l’emmena avec lui vers une nouvelle destination.
A son retour, Ngọc Tâm, furieux décida de se lancer à la poursuite du riche marchand. Il parvint à retrouver ce dernier après de longs mois de recherche. Il retrouva sa femme et proposa à cette dernière de le rejoindre. Habituée à la vie facile, celle-ci refusa cette proposition. Du coup le paysan fut guéri de son amour et dit à sa femme: << Tu es libre de me quitter. Mais tu dois me rendre les trois gouttes de sang que j’ai versées sur ton corps pour te ranimer >>.
Heureuse de se débarrasser à si bon compte de son stupide mari, Nhan Diệp s’empressa de se piquer le doigt. Mais au moment où le sang commença à couler, elle s’écroula morte. Cette femme frivole et légère ne put pas se résigner à quitter définitivement ce monde. Elle y revint en se transformant en moustique (con muỗi) poursuivant sans relâche Ngọc Tâm pour lui voler les trois gouttes de sang permettant de la ramener à la vie humaine.
Cette bestiole est connue plus tard sous le nom de moustique.